سیدمحسن حبیبی - دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، گروه شهرسازی
شهره عزتیان - دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، گروه شهرسازی
عنایت اله محقق نسب - دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه شهرسازی

در حال حاضر حقوق کودکان و مشارکت آنان در شهرسازی جایگاه ویژه‌‌ای در تجربیات شهرسازی جهان پیدا کرده‌‌ است. این رویکرد به کودکان اجازه می‌‌دهد که در برنامه‌‌ریزی و طراحی محیط زندگی خود اثر‌‌گذار و سهیم باشند. از آنجایی که برای ایجاد فضاهای شهری در فرایند مشارکتی توجه به نظر گروه‌‌های دخیل در کانون توجه قرار می‌‌گیرد، مناسب‌‌سازی فضاهای شهری برای کودکان نیز این ضرورت را ایجاد می‌‌کند که مراحل برنامه‌‌ریزی و طراحی با همکاری کودکان انجام شود. همچنین به این دلیل که نوع نگاه کودکان به شهر از موضع بزرگسالان متفاوت است، روش‌‌های مشارکت کودکان در فرایند برنامه‌‌ریزی و طراحی‌‌ شهری نیز متفاوت خواهد بود. در این مقاله که از نظر روش توصیفی_تحلیلی است، با مرور مفاهیم و فرایند مشارکت کودکان در ایجاد فضا‌های شهری دوستدار کودک، الگویی برای فرایند مشارکت آنها در شهر استخراج شده و به این سئوال پاسخ داده شده که چگونه می‌توان یک الگوی مشارکتی مبتنی بر آموزش و ایجاد یک زبان مشترک با کودکان را تدوین کرد؟ و چه رابطه­ معناداری میان نظرات و پیشنهادهای کودکان آموزش دیده با سایر گروه‌های جانشین آنها در طراحی و برنامه‌ریزی شهر وجود دارد؟ در این پژوهش با برگزاری فراخوان‌ها و کارگاه‌های شهرسازی برای کودکان تلاش شده بستر مناسبی برای مشارکت داوطلبانه کودکان در شهر سده ‌‌‌لنجان فراهم ‌‌‌شود تا از این طریق بتوان نظر کودکان را به عنوان گروه دخیلان اصلی در فضاهای دوستدار کودک بررسی کرده و انگاره و پیشنهاد‌‌‌‌‌های آنها را متناسب با نظر طراح تعدیل کرد که برای این منظور 128 کودک آموزش دیدند و سپس به سئوالات پرسشنامه پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد، فرایند انجام شده در این تحقیق در جهت افزایش مشارکت پذیری کودکان و ایجاد یک زبان مشترک میان کودکان و سایر گروه‌های دخیل و طراحان کارآمد بوده و به خوبی می‌تواند در برنامه‌های مشارکتی کودکان مورد استفاده قرار گیرد. همچنین نتایج حاصل از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون پیرسون_خی دو) نشان داد، نظرات کودکان با نظرات سایر گروه‌های دخیل و همین طور طراحان، تفاوت‌های فاحشی دارد که لزوم بهره‌مندی از مشارکت فعالانه کودکان در برنامه‌های مشارکتی را بیش از پیش مورد تأکید قرار می‌دهد.

شهرسازی مشارکتی, مشارکت کودکان, مکان‌های شهری دوستدارکودک‌‌‌‌‌, سده ‌‌‌‌‌لنجان