علی کاظمی - استادیار شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامسر، رامسر، ایران.
طاهره گل لاله - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری

مبحث پیاده­روی و تأمین محیط­های مناسب برای ترغیب و گسترش میزان پیاده­روی به عنوان یکی از راهبردهای اصلی ارتقای کیفیت محیط در شهرها تبدیل شده است. امری که در پی تأیید تأثیرات مثبت پیاده­روی بر سلامت شهروندان، کاهش ترافیک و آلودگی­ها و مراودات اجتماعی افراد در پژوهش­های مختلف، مداوماً رو به گسترش بوده است. با توجه به این که اهداف شهروندان از پیاده­روی با یکدیگر متفاوت می­باشد و در حالی که وجوه مختلف محیط در ترغیب شهروندان به پیاده­روی در عرصه­های شهری اثرگذاری متفاوتی دارند،  پژوهش حاضر در جست­وجوی تبیین چگونگی اثرگذاری ویژگی­های کالبدی_فضایی محلات مسکونی بر میزان پیاده­روی شهروندان بوده و در پی پاسخ به این سئوالات است که ابعاد کالبدی_فضایی محلات مسکونی بر چه جنبه­هایی از پیاده­روی افراد تأثیر بیشتری دارند؟ و در این صورت کدام یک از عوامل کالبدی_فضایی محیط ساخته شده بیشترین تأثیر را بر میزان پیاده­روی دارند؟ در این پژوهش پس از مطالعات نظری پیرامون شاخص­های کالبدی_فضایی شهر و پیاده­روی شهروندان و تدوین مدل مفهومی تحقیق، میزان پیاده­روی ساکنان سه محله واقع در شهر نوشهر استان مازندران (مطالعه موردی تحقیق) بر حسب دو  نوع پیاده­روی کاری و تفریحی از طریق پرسشنامه مورد پرسش و ارزیابی قرار گرفت. سپس همپیوندی آنها با فاکتورهای کالبدی فضایی منتج از مطالعات نظری (از حیث شدت تأثیرپذیری) از طریق رگرسیون خطی چند متغیره سنجیده شد. نتایج یافته­های پژوهش نشان داد که متغیرهای کالبدی_فضایی شکل شهر تنها بر میزان پیاده­روی تفریحی به صورت معناداری تأثیرگذارند (فرضیه نخست). دلیل این امر می­تواند این باشد که پیاده­روی کاری جزو فعالیت­های ضروری افراد است و فرد در هر شرایطی ناگزیر به انجام آن است؛ بنابراین محیط تأثیر کمتری بر میزان پیاده­روی کاری دارد. در صورتی­که پیاده­روی تفریحی جنبه­ حیاتی نداشته و در شرایطی انجام می­گیرد که زمینه­ مطلوب برای آنها فراهم باشد؛ در نتیجه شرایط محیط و شکل شهر می­تواند تأثیر زیادی بر انجام آن بگذارد. همچنین آنالیز واریانس یافته­ها نشان داد که عوامل کاربری، تراکم و دسترسی(در بین عوامل کالبدی_فضایی شهر) بیشترین همپیوندی را با میزان پیاده­روی شهروندان دارند(فرضیه دوم).

پیاده روی, عوامل محیطی, عوامل کالبدی- فضایی, پیاده روی کاری, پیاده روی تفریحی