علی خیری - Department of Biology, Faculty of Natural sciences, Tabriz University, Iran
هانیه محجل شجا - Department of Biology, Faculty of Natural sciences, Tabriz University, Iran
منصور سراجوقی - Department of Agronomy, Karaj Branch, Islamic Azad University, Iran

خشکی یکی از مهم­ترین تنش­های محیطی گیاهان است و منجر به کاهش اساسی تولید محصولات کشاورزی می گردد. تحت تنش خشکی، گیاهان پاسخ های متنوعی در سطح فیزیولوژی و سلولی از خود نشان می­دهند که تغییر بیان ژن­ها از جمله دهیدرین­ها یکی از آن­ها است. دهیدرین­ها در گروه دو پروتئین هایLate Embryogenesis Abundant (LEA) قرار می­گیرند و سنتز و انباشت آنها در بافت­های مختلف گیاهی نه تنها در پاسخ به تنش، بلکه به عنوان بخشی از وقایع از پیش برنامه ریزی شده در طی مراحل نهایی تکوینی دانه در گیاهان روی می دهد. انواع دهیدرین­ها با وزن مولکولی مختلف در دانه­های آرابیدوپسیس­، شبدر و دیگر گیاهان شناسایی شده است. با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران و اهمیت اقتصادی بالای گیاه گلرنگ، در تحقیق حاضر، اعمال تنش خشکی در این گیاه توام با متانول پاشی به منظور کاهش احتمالی اثرات تنش در یک طرح کاملا تصادفی صورت پذیرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل دو سطح آبیاری طبیعی و تنش کم آبی (قطع آبیاری با ظهور اولین گلها) بود و بر اساس٪50 تبخیر از تشتک تبخیر انجام شد. اعمال تنش خشکی در مرحله شروع گلدهی بود. در کرت های فرعی محلول پاشی تیمار متانول در5 سطح  (0%، 10%، 20%، 30% و%35) وزن حجمی اعمال شدند. بیان ژن دهیدرین یک در مرحله تشکیل دانه با استفاده از روش qRT-PCR بررسی و مقایسه میانگین ها به کمک نرم افزار SPSS ver. 18 انجام شد. نتایج نشان داد که در بالاترین سطح تنش خشکی (٪50) که با متانول پاشی ٪30 همراه بود، بیشترین میزان بیان ژن دهیدرین بطور معنی دار (0/05 P ≤)  مشاهده میشود در حالیکه در موارد دیگر برهمکنش متانول و تنش خشکی اثر معنی داری در بیان دهیدرین نشان ندادند. پیشنهاد می شود استعمال خارجی متانول بصورت اسپری کردن و در غلظت مناسب می تواند بعنوان روشی مناسب برای مقابله گیاه در شرایط تنشی کم آبی مورد توجه قرار گیرد.

dehydrine1, drought stress, methanol spraying, RT-qPCR, safflower, تنش خشکی, دهیدرین یک, گلرنگ, qRT-PCR, متانول پاشی