علیرضا پیرزاد - دانشگاه ارومیه
ناصر جعفرزاده - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی آذربایجان غربی
هاشم هادی - دانشگاه ارومیه
رامین ملکی - جهاد دانشگاهی ارومیه

کرچک (Ricinus communis L.) از مهم­ترین گیاهان زراعی با ارزش است که در صنایع داروسازی، آرایشی و صنعت کاربرد فراوان دارد. به منظور بررسی اثرات تداخلی تاج­خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر عملکرد، درصد روغن و ترکیب اسیدهای چرب گیاه کرچک آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی (ارومیه) در سال 1392 اجرا شد. عامل اول شامل تراکم­های 3، 4، 5 و 6 بوته در متر­مربع کرچک و عامل دوم تراکم­های صفر، 5 ، 10 و 15 بوته در متر­مربع تاج­خروس بود. نتایج نشان داد عملکرد روغن کرچک تحت تأثیر تراکم­های کرچک، تاج­خروس و اثر متقابل آن­ها قرار گرفت، ولی ترکیب اسیدهای چرب روغن کرچک فقط تحت تأثیر معنی­دار تراکم­های تاج­خروس بودند. با توجه به نتایج به­دست آمده با افزایش تراکم تاج­خروس کاهش 38-20 درصدی در عملکرد دانه، 39 درصدی در عملکرد روغن کرچک  نسبت به کشت خالص (بدون علف هرز) مشاهده شد. با توجه به ویژگی­های منحصر به­فرد روغن کرچک که ناشی از ریسینولئیک اسید است با افزایش تراکم تاج­خروس، این اسید چرب تا 19 درصد کاهش و پالمتیک اسید (74 درصد) و استئاریک اسید ( 108 درصد)، لینولئیک اسید (12 درصد) و اولئیک اسید (64 درصد) در مقایسه با کشت خالص کرچک افزایش یافت. به­طورکلی، نتایج نشان داد علف­هرز تاج­خروس وحشی در تراکم­های 10 و 15 بوته در مترمربع علاوه بر کاهش عملکرد دانه و روغن با تغییر در ترکیب اسیدهای چرب باعث کاهش کیفی روغن کرچک نیز می­شود.

اسید اولئیک, اسید پالمتیک, اسید ریسینولئیک, تداخل, عملکرد روغن