اعظم گیدسکی - دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند
رضا برادران - آزاد اسلامی واحد بیرجند

به­منظور بررسی اثر دور آبیاری و محلول­پاشی عناصر کم­مصرف روی گیاه ارزن معمولی (Panicum miliaceum L.) آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه­ای در منطقه­ی سربیشه از توابع شهرستان بیرجند در سال 1391 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دور آبیاری در سه سطح (7، 14 و 21 روز) و محلول­پاشی عناصر کم­مصرف به چهار روش (محلول­پاشی منگنز، محلول­پاشی روی، محلول­پاشی توأم منگنز و روی و بدون محلول­پاشی) به­ترتیب به کرت­های اصلی و فرعی اختصاص یافت. نتایج نشان داد که کاهش دور آبیاری عمدتا از طریق افزایش صفات مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ در بوته، مساحت برگ پرچم، طول پدانکل و طول خوشه سبب افزایش عملکرد دانه شد. محلول­پاشی عناصر کم­مصرف روی و منگنز نیز با افزایش ارتفاع گیاه، تعداد برگ در بوته، طول پدانکل و طول خوشه سبب افزایش عملکرد دانه شد. اثر تیمار دور آبیاری بر صفت شاخص برداشت دانه در خوشه معنی­دار بود. کاهش دورآبیاری سبب افزایش شاخص برداشت دانه در خوشه شد (96/17 درصد نسبت به تیمار با دور آبیاری 21 روز). اثر محلول­پاشی عناصر کم­مصرف بر صفت شاخص برداشت دانه در خوشه معنی­دار بود. تیمار محلول­پاشی عناصر کم­مصرف سبب افزایش شاخص برداشت دانه در خوشه شد. اثر متقابل دور آبیاری و محلول­پاشی عناصر کم­مصرف نیز در سطح 5 درصد معنی­دار شد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار دور آبیاری 7 روزه و محلول­پاشی توأم منگنز و روی با 6/222 گرم در متر مربع بود. کم­ترین عملکرد دانه هم مربوط به تیمار دور آبیاری 21 روز و بدون محلول­پاشی بود.کاهش دور آبیاری به 7 روز و محلول­پاشی عناصر کم­مصرف سبب افزایش صفات مورفولوژیک، شاخص برداشت دانه در خوشه و عملکرد دانه شد. در شرایط تنش خشکی محلول­پاشی عناصر کم­مصرف روی و منگنز سبب افزایش صفات مورفولوژیک و نهایتا عملکرد دانه گردید.

ارزن معمولی, منگنز, روی, دور آبیاری, صفات مورفولوژیک, عملکرد دانه