سید مهدی جوادزاده - دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد بنایان اول - دانشگاه فردوسی مشهد
جواد اصیلی - دانشگاه علوم پزشکی مشهد

بررسی فنولوژی گیاهان دارویی برای تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری، مواد مؤثر، جمع‌آوری بذرها، مبارزه با آفات، جلوگیری از برداشت‌های بی‌موقع، از بین بردن علف‌های‌هرز در مراحل مختلف فنولوژی حائز اهمیت است. هر گیاه برحسب شرایط آب و هوایی برای دوره حیات خود نیاز به کسب مقدار معینی حرارت دارد. در این پژوهش مراحل فنولوژیکی چای ترش و نیازهای حرارتی آن در منطقه‌ ایرانشهر طی سال‌های 92-1391 بررسی‌شده است. یافته‌های این تحقیق نشان داد که برحسب دمای مؤثر طول دوره فعالیت بیولوژی چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.) در این منطقه 183 روز می‌باشد که در این مدت گیاه در مجموع به 84/5013 درجه-روز رشد حرارت در مراحل فنولوژیکی نیاز دارد. طی این دوره نه مرحله فنولوژی بر اساس مقیاس BBCH به ثبت رسید که عبارت بودند از جوانه‌زنی، توسعه برگ‌ها، تشکیل شاخه‌های فرعی، افزایش طول ساقه اصلی، ظهور گل‌آذین، گلدهی، نمو غوزه‌ها، رسیدن کاسبرگ‌ها و دانه‌ها و مرحله پیری که به‌ترتیب در هر مرحله به 153، 1051، 501، 506، 583، 730، 892، 349 و 246 درجه-روز رشد نیاز دارد. به‌دلیل وجود دماهای بالا در طول دوره رشد چای ترش، این گیاه با سرعت بیشتری مراحل فنولوژیکی خود را طی نموده و به بلوغ فیزیولوژیکی رسید. با توجه به نتایج حاصله به‌نظر می‌رسد افزایش بقایای گیاهی در سطح خاک باعث افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت در خاک و کاهش دمای محیط خاک شده که خود باعث تأخیر در وقوع مراحل فنولوژیکی گیاه شده است.

رشد رویشی, گلدهی, نیازهای حرارتی, ویژگی‌های اقلیمی