بهروز سبحانی - دانشگاه محقق اردبیلی
الهام شکرزاده - دانشگاه محقق اردبیلی

یکی از ‌روش‌های برنامه‌ریزی کشاورزی تعیین و شناسایی نواحی مناسب برای کاشت گیاهان زراعی و باغی بر اساس شرایط آب ‌و هوایی و فیزیوگرافی است. این امر، کشاورزان را قادر می‌سازد که خسارت ناشی از شرایط نامناسب اقلیمی بر محصول را در طول دوره رشد به حداقل برسانند. نخود (Cicer arietinum L.) یکی از محصولات زراعی در استان اردبیل است که حدود 5272 هکتار از اراضی استان زیر کشت این گیاه زراعی است. هدف از این تحقیق، شناسایی نواحی مناسب استان اردبیل برای کشت نخود در محیط GIS است. برای این منظور، ابتدا نیازهای مطلوب اقلیمی در طول دوره رشد نخود تعیین گردید، سپس داده‌های مورد مطالعه از قبیل، بارندگی، دما، ارتفاع، شیب، خاک و کاربری اراضی جمع‌آوری شدند. هرکدام از داده‌ها با استفاده از روش AHP تحلیل شدند و ضریب وزنی معیارهای اصلی، فرعی و زیر گزینه‌ها مشخص شدند. درنتیجه ضریب وزنی معیارهای اصلی از قبیل اقلیم با 603/0، توپوگرافی 245/0، خاک 114/0 و کاربری اراضی 038/ 0 تعیین گردید. در مرحله بعد، نقشه‌های موضوعی موردنیاز برای هریک از داده‌ها موردمطالعه در محیط GIS تهیه و برای هریک از پلیگون‌های نقشه، ضریب وزنی لحاظ شد و هریک از نقشه‌ها بر اساس روش AHP در محیط GIS طبقه‌بندی شدند. در نهایت با تلفیق نقشه‌ها، نقشه نهایی پهنه‌بندی کشت نخود در استان اردبیل در چهار کلاس تهیه گردید که حدود 18 درصد از مساحت استان خیلی مناسب، 45 درصد مناسب، 25 درصد متوسط و 12 درصد نامناسب برای کشت نخود است.

اقلیم, داده‌های جوی, عوامل فیزیوگرافی, تناسب اراضی