ابوذر علیزاده - دانشگاه شهید بهشتی
فرزاد نجفی - دانشگاه شهید بهشتی
جواد هادیان - دانشگاه شهید بهشتی
پیمان صالحی - دانشگاه شهید بهشتی

به‌منظور بررسی تأثیر کودهای آلی (اسید هیومیک و عصاره ورمی‌کمپوست) بر خصوصیات رشدی، مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی شرکت دارویی خرمان در شهرستان خرم آباد در بهار 1392 به‌ صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه غلظت 5، 10و 15 درصد عصاره ورمی‌کمپوست و مقادیر 5/1، 5/2 و 5/3 لیتر در هکتار اسید هیومیک بودند که به صورت محلول‌پاشی مورد استفاده قرار گرفتند. فاکتورهای مورد بررسی شامل، ارتفاع بوته، تاج بوته، طول و عرض برگ، عملکرد وزن خشک اندام هوایی، عملکرد وزن خشک برگ، بازده اسانس، عملکرد اسانس، محتوای فنل و فلاونوئید کل بودند. تیمارهای مختلف اسید هیومیک و عصاره ورمی‌کمپوست بر صفات مورفولوژیکی (ارتفاع بوته، تاج بوته، طول و عرض برگ) در طی چهار مرحله نمونه‌برداری قبل از گلدهی تأثیر معنی‌دار نداشتند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار وزن خشک اندام هوایی (460 گرم در متر‌مربع)، وزن خشک برگ (33/195 گرم در متر‌مربع) و عملکرد اسانس (38/6 گرم در متر‌مربع) در تیمار 5/3 لیتر در هکتار اسید هیومیک و غلظت 20 درصد عصاره ورمی‌کمپوست به‌دست آمد، که با تیمار شاهد اختلاف معنی‌داری را نشان داد. بیشترین درصد اسانس (43/3 درصد) در تیمار 5/1 لیتر در هکتار اسید هیومیک و غلظت 20 درصد عصاره ورمی‌کمپوست دیده شد. تیمار 5/2 لیتر در هکتار اسید هیومیک و غلظت 5 درصد عصاره ورمی‌کمپوست با (56/46 میکروگرم گالیک اسید در میلی‌گرم عصاره خشک) و تیمار 5/3 لیتر در هکتار اسید هیومیک و غلظت 5 درصد عصاره ورمی‌کمپوست با (13/749 میکروگرم روتین در میلی گرم عصاره خشک) به ترتیب بیشترین تأثیر را بر محتوای فنل و فلاونوئید داشتند. به نظر می‌رسد مصرف مقادیر مناسب از اسید ‌هیومیک و عصاره‌ ورمی‌کمپوست با افزایش مواد آلی خاک، از طریق بهبود فعالیت‌های میکروبی خاک و نیز فراهمی جذب بیشتر عناصر غذایی، سبب افزایش میزان فتوسنتز و ماده خشک گیاهی می‌گردد و در بین تیمار‌های بررسی شده، تیمار 5/3 لیتر در هکتار اسید هیومیک و غلظت 20 درصد عصاره ورمی‌کمپوست به عنوان یکی از بهترین تیمار شناخته شد.

اسانس, کشاورزی ارگانیک, کودهای آلی, گیاهان دارویی