ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد برخی ژنوتیپ‌های لوبیا چیتی L.) (Phaseolus vulgaris در شرایط محدودیت آب انتهای فصل

لوبیا چیتی L.) (Phaseolus vulgaris گیاهی حساس به تنش خشکی است، در عین حال در این گیاه از لحاظ مقاومت به خشکی تنوع ژنتیکی مشاهده می‌شود. به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام لوبیا چیتی کشت‌شده در استان زنجان، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان، در سال 1391 به‌صورت کرت‌های خرد شده بر پایه‌ بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار، انجام شد. سطوح آبیاری (شاهد و تنش خشکی) در کرت‌های اصلی و ارقام لوبیا چیتی (محلی خمین، صدری، Ks21193 و Ks21189) در کرت‌های فرعی قرار داده شدند. نتایج به-دست آمده نشان داد که تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل تنش در ژنوتیپ بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود، تنها استثنا در صفت عملکرد بیولوژیک بود که میان ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. تنش خشکی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت را کاهش داد. یافته‌ها نشان داد که در شرایط تنش خشکی بیشترین تعداد غلاف در بوته (2/9)، تعداد دانه در غلاف (91/2)، عملکرد دانه (6/741 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (2857 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (31/27 درصد) متعلق به ژنوتیپ Ks21189 بود. همچنین این ژنوتیپ افت کمتری از نظر صفات مذکور در شرایط محدودیت آب داشت. بنابراین، پایداری بیشتری در شرایط تنش کم‌آبی نسبت به دیگر ژنوتیپ‌ها نشان داد. لذا به نظر می‌رسد می‌توان آن را به‌عنوان ژنوتیپ متحمل به تنش کمبود آب معرفی کرد. ژنوتیپ صدری با کاهش عملکرد 18/80 % حساسترین ژنوتیپ به کمبود آب بود. بررسی ضرایب همبستگی، نشانگر همبستگی مثبت و معنی‌دار عملکرد بیولوژیک، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف با عملکرد دانه می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر ژنوتیپ‌هایی که در شرایط تنش خشکی عملکرد بیولوژیک بالاتری دارند، تعداد غلاف در بوته و دانه در غلاف بیشتری تولید کرده و نهایتاً عملکرد بالاتری دارند.

Keywords:

تنش خشکی , عملکرد دانه , عملکرد بیولوژیک , Ks21189