محمد علی چلونگر
مجید صادقانی
مصطفی پیرمرادیان

کتاب حاضر در گام نخست در پی شناسایی بوم شهرهای اصلی اصحاب ایمه(ع) از زمان امام باقر(ع) تا امام عسکری (۹۵ ۲۶۰ ه.ق) می باشد که در آنها جریان های فکری خاصی پیرامون دو موضوع «امامت» و «عقل» وجود داشته است. به این منظور شش بوم شهر شناسایی شد: مدینه، کوفه، قم، ری، شهرهای خراسان و ماوراءالنهر خصوصا نیشابور و بغداد. به نظر می رسد شهرهای کوفه، بغداد، شهرهای خراسان و ماوراءالنهر غالبا رویه ای عقلانی و کلامی را پیگیری و در مقابل قم و ری نیز بیشتر حدیث گرا بودند، علاوه بر این بوم شهر مدینه نیز حد وسط این مسیر را طی می کرده است. همچنین پس از آن که بوم شهرهای اصلی اصحاب ایمه شناسایی شدند، مشخص گردید چهار جریان فکری عمده پیرامون امامت (در دوره ی مورد نظر) در تمامی این شهرها (با شدت و ضعف متفاوت) حضور داشتند: الف) جریان اکثریت (نظیرابان بن تغلب، عبدالله ابن ابی یعفور و خصوصا هشام بن سالم و مومن الطاق)؛ ب) جریان هشام بن حکم و شاگرد مبرزش عبدالرحمن بن یونس؛ ج) جریان جابر و مفضل جعفی؛ د) جریان غالیان و خصوصا پیروان ابوالخطاب مقلاص اسدی.