علیرضا سبحانی - استادیار گروه فیزیک دانشگاه سیستان و بلوچستان
مهدی گلشنی - استاد فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

  ثابت‌های بنیادی در مدل‌های استاندارد فیزیک ذرات و کیهان‌شناسی حیات در جهان ما را توضیح می‌دهند. هر گونه تغییری در این ثابت‌ها حیات را غیرممکن می‌‌کند. یکی از راه‌‌های توجیه این شرایط ایدة جهان‌های متعددی است که قوانین فیزیکی در هر یک از آن‌ها مستقلاً ساختاربندی شده است و ما در یکی از آن‌ها، که با پیچیدگی سازگار است، قرار گرفته‌ایم. از سوی دیگر ایدة چند‌جهانی، به طور طبیعی از بسیاری مدل‌های فیزیکی، اعم از این‌که مورد پذیرش قطعی قرار گرفته باشند (مثل نظریة نسبیت عام) یا در مقام نظر باشند (مثل نظریة ریسمان) نیز نتیجه می‌شود. با توجه به مشاهده‌ناپذیری و آزمون‌ناپذیری جهان‌های متعدد موجود در این نظریه‌ها، پرسش اصلی آن است که آیا چندجهانی معیار رایج علم را ارضا می‌کند؟ در این مقاله ضمن بحث در این باره، راه‌های متفاوتی را که منجر به علمی قلمداد ‌کردن این ایده می‌شود، بررسی می‌کنیم.

چندجهانی, معیارهای علمی, تمیز, ابطال‌پذیری, آزمون‌پذیری, پیش‌گویی