محمود آذری - دانشگاه فردوسی مشهد
عادل سپهر - دانشگاه فردوسی مشهد

تعیین و اولویت­بندی مناطق مناسب جهت اجرای اقدامات حفاظت آب‌وخاک از تصمیمات مهم در پروژه­های آبخیزداری است که نیاز به تحلیل اطلاعات مکانی حوضه و انطباق آن با استاندارد­های اقدامات است. احداث تراس و بانکت از جمله اقدامات حفاظت آب‌وخاک می­باشد که سابقه طولانی در کشور دارد. این تحقیق با هدف ارائه یک سیستم پشتیبان تصمیم­ مبتنی بر GIS به‌منظور تعیین مکان مناسب احداث تراس و بانکت­بندی و اولویت‌بندی آن، در حوزه کاخک استان خراسان رضوی انجام شد. بدین منظور معیارهای لازم شامل شیب، بارندگی، رواناب، بافت خاک، عمق خاک، کاربری اراضی و فاصله از الگوی زهکشی از منابع مختلف گردآوری شد و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی اهمیت نسبی هر معیار و طبقات هر معیار تعیین گردید. با اعمال وزن­های نهایی در نقشه­های معیارها در سامانه اطلاعات جغرافیایی نقشه تناسب حوضه برای هر اقدام تعیین شد. نتایج نشان داد که 4 و 7 درصد از سطح حوزه به ترتیب بسیار مناسب و مناسب برای احداث تراس است و 5 و 14 درصد به ترتیب بسیار مناسب و مناسب برای احداث بانکت است. مقایسه وسعت عملیات اجرا شده با نتایج تحقیق نشان داد که 59 درصد بانکت­ها و 8/21 تراس­های اجرا شده در حوضه در طبقات بسیار مناسب و مناسب واقع شده است. سیستم حاضر می­تواند در تصمیم‌گیری بهتر مدیران آبخیز و دست­اندرکاران حفاظت آب‌وخاک مورد استفاده قرار گیرد.

مکان یابی, اولویت بندی, تحلیل سلسله مراتبی, GIS, حوضه کاخک