محمد لعلی - دانشگاه فردوسی مشهد
امیدعلی خوارزمی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمد اجزاشکوهی - دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از مسائل اساسی که در عصر کنونی سکونتگاه­های انسانی بلاخص کلان­شهرها، با وجود جمعیت­ زیاد و تراکم کالبدی با آن مواجه­اند مخاطرات طبیعی و انسان­ساز است که به اشکال مختلف آسیب­های جدی به ساختار آنها وارد می­نماید. راه ­حل اصلی که اندیشمندان مختلف به آن اذعان دارند تاب­آورتر شدن شهرها در مواجهه با بلایا می­باشد و ارزیابی میزان تاب­آوری شهرها اولین گام در این مسیر است. کاهش هزینه­های ناخواسته و پیش­بینی نشده در شهرها و تلاش برای توسعه پایدار ازجمله اهداف این مدل­ است که به اشکال مختلف مطرح می­گردد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان تاب­آوری شهر مشهد به روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و EXCEL انجام گرفته است. جامعه مخاطب با توجه به مدل راهبردی استفاده شده در این تحقیق، اساتید دانشگاه، مدیران و کارشناسان خُبره حوزه مدیریت بحران و مدیریت و برنامه­ریزی شهری می­باشند که بر اساس فرمول کوکران 41 نفر از جامعه هدف به صورت تصادفی ساده انتخاب گردید و بر اساس مدل 100 شهر تاب­آور پرسشنامه­های تهیه شده تکمیل و تحلیل شده­اند. نتایج نشان می­­دهد در ارزیابی کلی شهر مشهد در مواجهه با مخاطرات طبیعی تاب­آوری ندارد ولی در پیشران­های تضمین خدمات بهداشت عمومی و ترویج انسجام و مشارکت اجتماعی تاب­آوری در حد متوسط و به­صورت نسبی وجود دارد. ضعف اصلی تاب­آوری شهر مشهد در بُعد اقتصادی و در پیشران تأمین خدمات، معیشت و اشتغال است که بیانگر ضعف مجموعه مدیریت شهری مشهد در برابر بروز مخاطرات طبیعی می­باشد. در پایان نیز راهکارهایی برای ارتقاء تاب­آوری شهری ارائه شده است. یکی از مسائل اساسی که در عصر کنونی سکونتگاه­های انسانی بلاخص کلان­شهرها، با وجود جمعیت­ زیاد و تراکم کالبدی با آن مواجه­اند مخاطرات طبیعی و انسان­ساز است که به اشکال مختلف آسیب­های جدی به ساختار آنها وارد می­نماید. راه ­حل اصلی که اندیشمندان مختلف به آن اذعان دارند تاب­آورتر شدن شهرها در مواجهه با بلایا می­باشد و ارزیابی میزان تاب­آوری شهرها اولین گام در این مسیر است. کاهش هزینه­های ناخواسته و پیش­بینی نشده در شهرها و تلاش برای توسعه پایدار ازجمله اهداف این مدل­ است که به اشکال مختلف مطرح می­گردد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان تاب­آوری شهر مشهد به روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و EXCEL انجام گرفته است. جامعه مخاطب با توجه به مدل راهبردی استفاده شده در این تحقیق، اساتید دانشگاه، مدیران و کارشناسان خُبره حوزه مدیریت بحران و مدیریت و برنامه­ریزی شهری می­باشند که بر اساس فرمول کوکران 41 نفر از جامعه هدف به صورت تصادفی ساده انتخاب گردید و بر اساس مدل 100 شهر تاب­آور پرسشنامه­های تهیه شده تکمیل و تحلیل شده­اند. نتایج نشان می­­دهد در ارزیابی کلی شهر مشهد در مواجهه با مخاطرات طبیعی تاب­آوری ندارد ولی در پیشران­های تضمین خدمات بهداشت عمومی و ترویج انسجام و مشارکت اجتماعی تاب­آوری در حد متوسط و به­صورت نسبی وجود دارد. ضعف اصلی تاب­آوری شهر مشهد در بُعد اقتصادی و در پیشران تأمین خدمات، معیشت و اشتغال است که بیانگر ضعف مجموعه مدیریت شهری مشهد در برابر بروز مخاطرات طبیعی می­باشد. در پایان نیز راهکارهایی برای ارتقاء تاب­آوری شهری ارائه شده است.

تاب آوری شهری, مخاطرات طبیعی, ارزیابی, شهر مشهد, 100 شهر تاب آور