بررسی تأثیرات دیاپیریسم نمکی شرق شهرستان شاهرود، در خط آهن شاهرود- مشهد

دیاپیریسم نمکی فرآیندی است که در طی آن ‌یک لایه از کانی‌های تبخیری به درون لایه‌های فوقانی نفوذ نموده‌ سبب شکل‌گیری ناهمواری‌های ویژه‌ای می‌شود. این ناهمواری‌ها به دلیل وجود منابع نفتی، استقرار سکونت‌گاه‌های انسانی و عبور راه‌های ارتباطی اهمیت زیادی دارند. منطقه موردمطالعه که در شرق شهرستان شاهرود قرار دارد، یکی از مناطقی است که تحت تأثیر دیاپیریسم نمکی، ناهمواری‌های ویژه‌ای چون گنبدهای نمکی، درز و شکستگی، چین‌های ثانویه، کارست‌های نمکی، دره‌ها، پلیگون‌ها، یخچال‌ها، چشمه‌ها، اشکال گل‌کلمی و مخروط‌های نمکی در آن شکل‌گرفته است. دیاپیریسم نمکی از طریق تأثیرگذاری در شبکه حمل‌ونقل و به‌خصوص شبکه ریلی می‌تواند سبب مشکلات و حوادث جبران‌ناپذیر گردد. در این مقاله با استفاده از روش‌های میدانی و داده‌های سنجش‌ازدور تأثیر دیاپیریسم نمکی روی خط آهن شاهرود – مشهد حدفاصل ایستگاه شاهرود- بکران مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد خط آهن مشهد – شاهرود در محدوده شاهرود به بکران در معرض شدید مخاطرات ناشی از دیاپیریسم نمکی ازجمله ریزش سینک هول‌های نمکی، یخچال‌های نمکی، رودخانه‌های نمکی و پونورهای نمکی قرار دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از مطالعات کمی که به روش INH انجام شد، فروچاله‌ها و چاه‌های نمکی از گروه کارست‌های نمکی به ترتیب با ضرایب 37/1 و 50/1 دارای تأثیرات شدید، پونور ها و رودخانه‌های نمکی به ترتیب با 62/1 و 75/1 در ردیف خطرات با تأثیرگذاری زیاد، یخچال‌ها، پولیگون‌ها، گنبدهای نمکی و اشکال تبخیری هر یک با 2، طاقدیس جیلان و مخروط‌های نمکی با 42/2 دره‌ها و چشمه‌های نمکی با 14/2 دارای تأثیرگذاری متوسط و کلوت‌های نمکی با 57/2 کمترین تأثیرات را روی راه‌آهن شاهرود- مشهد دارند.

Keywords:

دیاپیریسم نمکی , خط آهن , کارست‌های نمکی , طاقدیس جیلان