بررسی فراسنجه های مرفولوژی گیاه، مرفومتری، کانی شناسی و دانه بندی رسوبات بادی نبکاهای منطقه سرخس

در مناطق غربی و جنوبی شهرستان سرخس نبکاهای زیادی گسترش دارند که نشان‌دهنده فعالیت بادی و حمل رسوبات است که توسط پوشش گیاهی کنترل شده‌اند. ریخت‌شناسی و کانی‌های رسوبات نبکاها جدا از اینکه به خصوصیات گیاهان تشکیل دهنده آن ارتباط دارند می‌تواند اطلاعات مناسبی از محیط شکل‌گیری و منشأ رسوبات فراهم کند. نبکاها باعث به وجود آوردن جزایر حاصلخیزی در یک منطقه می‌گردند. برای سنجش و رصد عملکرد نبکاها و همچنین بررسی روند تغییرات شاخص‌های مرفولوژی گیاهان به وجود آورندۀ نبکا و نحوۀ تغییرات دانه‌بندی رسوبات بادی نبکا، تعداد 120 عدد نبکا در 3 سایت از شمال تا جنوب نبکازارهای غرب شهرستان سرخس مورد بررسی قرار گرفت. برای هر نبکا پارامتر‌های مرفولوژی گیاه و مرفومتری نبکا مورد نیاز از قبیل ارتفاع، طول و حجم نبکا و ارتفاع، قطر بزرگ، حجم و محیط گیاه مورد ارزیابی قرار گرفت و بررسی ضریب همبستگی و تبیین بین شاخص-های مرفولوژی گیاه با شاخص‌های مرفومتری نبکا صورت پذیرفت. همچنین رسوبات نبکاهای بررسی شده مورد آزمایش‌های تعیین بافت رسوب، کانی‌شناسی، pH، EC و دانه‌بندی قرار گرفتند و نتایج آزمایش‌ها با روند تغییرات پارامترهای بررسی شده از گیاه، نبکا و رسوبات مورد بررسی قرار گرفتند. بر طبق نتایج آزمایش‌های دانه‌بندی و کانی‌شناسی و جهت باد غالب، محل برداشت رسوبات از فاصلۀ حدود 50 کیلومتری در جنوب کشور ترکمنستان است. همچنین مشخص گردید در منطقه با افزایش مسافت حمل رسوب میزان EC کاهش و بر میزان pH رسوبات افزوده می‌گردد. از میان شاخص‌های مرفولوژی گیاهی بررسی شده شاخص‌های حجم گیاه تأثیر بیشتری بر روی حجم نبکا‌ی به وجود آمده دارند. همچنین تأثیر حجم و ارتفاع گیاه بر شاخص‌های D10، D50، D90 و میانگین قطر رسوبات بیشتر از تأثیر شاخص مسافت حمل رسوب است؛ اما بر روی شاخص کشیدگی رسوبات بیشترین عامل مؤثر مسافت حمل رسوب می‌باشد.

Keywords:

سرخس , کانی شناسی , دانه بندی , نبکا , مرفومتری