زهرا کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
پیمان عباسزاده دهجی - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
عبدالرضا اخگر - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
محسن حمیدپور - دانشیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان

تلقیح گیاهان با باکتری­های ریزوسفری محرک رشد موثر و مقاوم به فلزات سنگین در خاک­های آلوده به منظور افزایش کارایی گیاه­پالایی و استخراج فلز سنگین از خاک توسط گیاه امری ضروری می­باشد. در این جهت این پژوهش به منظور جداسازی، شناسایی و صفات محرک رشدی باکتری­های مقاوم مس از یک خاک آلوده به مس انجام شد. ابتدا شش نمونه خاک ریزوسفری گیاهان بومی منطقه خاتون­آباد سرچشمه استان کرمان جمع­آوری شد و نهایتا شش جدایه باکتری از نمونه­های خاک ریزوسفری جمع­آوری و خالص­سازی شد. نتایج شناسی فنوتیپی، بیوشیمیایی و ژنتیکی نشان داد که پنج جدایه از جنس سودوموناس و یک جدایه از جنس باسیلوس بودند. سپس حداقل غلظت بازدارنده[1] مس، میزان تولید سیدروفور، تولید اکسین، سیانید هیدروژن، توانایی حل فسفات­های معدنی، در محیط جامد و مایع، اندازه‌گیری توان حل­کنندگی ترکیبات کم محلول روی در محیط جامد و مایع و تولید -ACC دآمیناز باکتری­ها بررسی شد. نتایج نشان داد تمام جدایه­ها نسبت به غلظت­های مختلف مس از خود مقاومت نشان دادند. بیشترین مقاومت نسبت به غلظت بازدارنده مس مربوط به سویه­های K4 و K5 در غلظت 400 میلی­گرم بر لیتر مس بود. همچنین در رابطه با تولید سیدروفور، بجز سویه­های K6 که توانایی تولید سیدروفور را در محیط CAS نداشت، پنج سویه دیگر توانایی تولید سیدروفور را در این محیط دارا بودند و سویه ی K5 بیشترین میزان تولید سیدروفور با نسبت هاله به کلنی 56/1 را به خود اختصاص داد. در بین جدایه­ها، دو جدایه K4 و K6 قادر به تولید اکسین نبودند. تولید اکسین توسط جدایه K1 تفاوت معنی­داری با دیگر جدایه­های مورد بررسی داشته و با مقدار 07/2 میلی­گرم در لیتر بیشترین میزان تولید اکسین در بین جدایه­ها را دارا بود. نتایج همچنین نشان داد که از بین جدایه­ها، تنها جدایه K4 توانایی تولید سیانید هیدروژن را با درجه چهار (نسبتا زیاد) دارا بوده و دیگر جدایه ها با اختصاص درجه یک مبنی بر عدم تولید سیانید هیدروژن گزارش شدند. نتایج ارزیابی انحلال تری­کلسیم فسفات[2] در محیط مایع PKV توسط جدایه­ها نشان داد که. سویه K1، K2، و K3 به ترتیب با میزان 706، 661 و 588 میلی­گرم در لیتر بیشترین حل­کنندگی فسفر را به خود اختصاص داده و با یکدیگر تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج بررسی­ها نشان داد که در محیط جامد حاوی کربنات روی دو سویه K4 و K5 به ترتیب با مقادیر 910/0 و 850/0 نسبت هاله به کلونی تفاوت معنی­داری با دیگر سویه­ها داشته و بقیه سویه­ها شامل K1، K2، و K3 و K6 توانایی انحلال کربنات روی از خود نشان ندادند. همچنین انحلال اکسید روی در محیط جامد توسط سویه K4 با 11/2 نسبت هاله به کلونی بیشترین میزان انحلال اکسید روی و سویه­های K1، K2، و K3 و K6 قادر به انحلال اکسید روی در محیط جامد نبودند. سویه­های  K1، K2، K3 و K6 قادر به انحلال ترکیبات کم محلول اکسید و کربنات روی در محیط مایع نبودند. سویه K4 با 5/12 میلی­گرم در لیتر با بیشترین میزان انحلال کربنات روی در محیط مایع را داشت و همچنین بیشترین انحلال اکسید روی در محیط مایع به سویه K4 با 76/9 میلی­گرم در لیتر نسبت داده شد. با توجه به نتایج بدست آمده می‌توان از این جدایه‌ها در جهت افزایش کارایی گیاه‌پالایی این عنصر در خاک‌های آلوده استفاده کرد. [1] .Minimum Inhibitory Concentration (MIC) [2] .Tricalcium Phosphate (TCP)

اکسین, ریزوباکتری‌های محرک رشد گیاه, حداقل غلظت بازدارنده, سیدروفور