گیاهان مناطق خشک و نیمه‌خشک معمولاً در طی فصل رشد با تنش‌های مختلفی از جمله تنش خشکی مواجه می‌شوند. در یک آزمایش گلخانه‌ای، تأثیر سطوح رطوبت خاک، فسفر و مایه‌زنی باکتری Ensifer melilotiبر ویژگی‌های رشد گیاه یونجه (.Medicago sativa L) رقم قره‌یونجهبررسی شد. آزمایشبه‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل شرایط رطوبت خاک در سه سطح (0.9FC-FC، 0.7FC-0.8FC و 0.5FC-0.6FC به‌ترتیب برای بدون تنش خشکی، تنش خشکی کم و تنش خشکی متوسط)، فسفر در سه سطح (صفر، 30 و 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک از منبع مونوکلسیم فسفات، Ca(H2PO4)2.H2O) و مایه‌زنی باکتری در دو سطح (با و بدون مایه‌زنی) و در سه تکرار انجام شد. در پایان دوره رشد،وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه، ارتفاع ساقه و حجم ریشه اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که با کاهش رطوبت خاک ارتفاع ساقه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه و حجم ریشه یونجه کاهش یافت (p<0.01). مصرف فسفر و مایه‌زنی باکتری باعث افزایش ارتفاع ساقه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه و حجم ریشه یونجه شد (p<0.01). اثر متقابل رطوبت خاک × فسفر × مایه‌زنی باکتری بر حجم ریشه (p<0.01)و وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشکبخش هوایی به ریشه معنادار بود (p<0.05). به‌طور کلی، برای کاهش مصرف کودهای نیتروژن و افزایش عملکرد یونجه، مصرف 30 میلی‌گرم فسفر بر کیلوگرم خاک و مایه‌زنی باکتری E. meliloti می‌تواند در شرایط با و بدون تنش کمبود آب توصیه شود. 

تنش خشکی, فسفات, لگوم, مایه‌زنی, نیتروژن