علی آشوری - دانشگاه صنعتی شاهرود
منوچهر قلی پور - دانشگاه صنعتی شاهرود
مصطفی حیدری - دانشگاه صنعتی شاهرود

پلی‌آمین‌ها، پلی‌کاتیون‌های آلی با وزن مولکولی کمی هستند که در فرآیندهای مختلف فیزیولوژیکی گیاه ازجمله مقاومت در برابر تنش‌ها مؤثر می‌باشند. به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی پلی‌آمین‌های اسپرمین و اسپرمیدین بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود در شرایط تنش شوری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزارع خارتوران شاهرود با شوری 7/5‌دسی‌زیمنس بر متر در سال1395 اجرا گردید. محلول‌پاشی اسپرمین در سه سطح (صفر، 25/0 و 50/0‌میلی‌مولار) و اسپرمیدین در سه سطح (صفر، 25/0 و 50/0‌میلی‌مولار) در سه مرحله چهاربرگی، گلدهی و پر‌شدن غلاف‌ها انجام شد. صفات مختلفی از جمله محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پلی‌فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز، ارتفاع بوته، تعداد شاخه در هر بوته، تعداد غلاف در هر بوته، تعداد دانه در هر غلاف و عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی اسپرمین با غلظت 50/0‌میلی‌مولار منجر به افزایش شاخص پایداری غشاء (15‌درصد) و ارتفاع بوته (23‌درصد) در گیاهان تحت تنش شوری نسبت به تیمار بدون محلول‌پاشی شد. همچنین کاربرد غلظت 50/0‌میلی‌مولار اسپرمیدین موجب افزایش شاخص پایداری غشاء (17‌درصد)، ارتفاع بوته (31‌درصد)، تعداد شاخه (52‌درصد)، تعداد غلاف در هر بوته (27‌درصد)، وزن100دانه (16‌درصد) و عملکرد دانه (15‌درصد) در مقایسه با تیمار بدون محلول‌پاشی گردید؛ در‌حالی‌که تیمارهای ترکیبی اسپرمین و اسپرمیدین تنها بر شاخص‌های محتوای نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم‌های پلی‌فنول اکسیداز، کاتالاز و گایاکول پراکسیداز تأثیرگذار بود. براساس نتایج، محلول‌پاشی تیمارهای مختلف تأثیر معنی‌داری بر وزن غلاف، وزن دانه و تعداد دانه در غلاف نداشتند. در مجموع محلول‌پاشی اسپرمیدین در کاهش اثر سوء تنش شوری مؤثرتر از اسپرمین بود. همچنین کاربرد غلظت 50/0‌میلی‌مولار هر دو پلی‌آمین مؤثرتر از غلظت 25/0‌میلی‌مولار بود.

پلی‌آمین, محلول‌پاشی, عملکرد دانه, پایداری غشا, پلی‌فنول اکسیداز, کاتالاز