سید مجید نادری - استادیار گروه شهرسازی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

آنچه انسان مي سازد، جلوه ای از آرمان ها و خواسته های اوست. بنابراین تحوّلات معماری نمایشي از زندگي و اندیشه انسان است. در واقع معماری به مثابه آیينه ای از حيات انسان تجلّي مي یابد. در عين حال به دليل نقشي كه انسان در ایجاد و تكامل آن دارد، معماری با علوم و فنون مختلف نسبت پيدا مي كند. نگرش به معماری به عنوان موجودی زنده از تعابير مهمّي است كه از دیرباز مطرح بوده با این حال چنين مفهومي از دهه اول قرن نوزدهم با متداول شدن اصطلاح زیست شناسي به معنای «نظم حیات» توسط «لامارک» مورد توجه بيشتری قرار گرفت. روش «قياس های زیست شناسانه» همانند بسياری از ایده هایي كه بر «دكترین معماری مدرن» تاثيرگذار بودند، به سال های 1750 باز مي گردد. در آن سال ها دو كتاب علمي و تاریخساز، چاپ و منتشر شد: یكي كتاب «گونه شناسی گیاهی» نوشته «لینیوس» در سال 1753، كه در آن عرصه گياهان سبز از طریق نامگذاری بر مبنای علم گياه شناسي بر اساس جابجایي گرده ها و توانایي توليد مثل اندام های ماده یا شيوه های توليد مثل به رشته تحریر در امده بود و دیگری كتاب تاریخ طبيعي نوشته «بوفون» در 1794 بود كه در آن سعي شده بود تمامي پدیده های زنده بر اساس قوانين كلي طبيعت جمع آوری و خلاصه شوند. این دو اساس گسترش مفهوم قياس های زیست شناختي بودند. از سوی دیگر، معماری نيز همانند هر دانش دیگری مي تواند نوعي قياس زیست شناختي از معماری پيدا كند كه به ابعاد الگوبرداری از طبيعت به عنوان منبع الهام و خلاقيت مي پردازد. در این مقاله به بررسي قياس شناسانهِ «زیست شناخت طبيعت» و فرآیند الگوبرداری از آن در معماری در رویكردی تحليلي پرداخته شده است. روش تحقيق مقاله حاضر توصيفي تحليلي با كاربست روش «استدلال منطقي» است. یافته های تحقيق نشان مي دهد كه «الهام از طبيعت» و «تقلید» از آن به مثابه برترین مرجع تقليد همواره سودمند است و موجبات بسياری از ابداعات را فراهم ميآورد، چنانچه در طول تاریخ بشر نخستين، با نگاه و شهود در طبيعت توانسته به مهم ترین اكتشافات خود دست یابد و در واقع بشر دست به هيچ اكتشاف و خلقي نزده، مگر آنكه نمونه بارز آن در طبيعت موجود باشد و لذا بشر مي تواند پاسخ بسياری از سئوالاتش را از طریق «تجربه، آزمایش و تحقيق و خلق فرضيات جدید» پيدا كند. در پایان نيز ابعاد الگوبرداری از طبيعت و مفاهيم مرتبط با آن مورد اشاره قرار گرفته است.

قياس زیست شناختي، الگوبرداری، طبيعت، معماری بيونيك