وحید الله عبدالرحیم زی - دانشجو دکتری رشته برنامه ریزی درسی گروه آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محبوبه عارفی - استاد رشته برنامه ریزی درسی گروه آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

هدف پژوهش، مقایسه مولفه های خلاقیت در محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی کشور ایران و افغانستان از دیدگاه چرخه آموزش خلاقیت پلسک که می تواند زمینه ابتکار، ابداع و تفکر خلاقیت را فراهم نمایند صورت گرفته و روش تحقیق آن از نوع تحلیل محتوای مولفه های اصلی بوده است. جامعه آماری این روش کتاب های علوم تجربی کلاس چهارم، پنجم و ششم دوره ابتدایی دو کشور و با توجه به فهرست تحلیل محتوا بر مبنای مولفه های چرخه آموزش خلاقیت پلسک تنظیم و در جداول جداگانه طبقه بندی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مولفه های خلاقیت در محتوای برنامه درسی علوم تجربی هردو کشور در بعد آمادگی ذهنی، مولفه استخراج مفاهیم، مشاهده هدفمند و انعطاف پذیری، بالاترین میزان دارد و در مراحل تخیل، توسعه و عمل به ترتیب شاخص های خلاقیت کاهش یافته است. همچنین در محتوا تاکید بر حافظه بیشتر و به جنبه های دیگر خلاقیت کمتر توجه صورت گرفته است. به صورت کل محتوای برنامه درسی علوم تجربی کشور ایران ۷۴۲ و از کشور افغانستان ۶۶۹ مولفه خلاقیت دارد که ۸۷ آن در کتاب کلاس چهارم و ۱۰ مولفه در کتاب کلاس ششم در مقایسه با محتوای برنامه درسی علوم تجربی کشور افغانستان و در کلاس پنجم این کشور ۲۴ مولفه نسبت به کتاب کلاس پنجم کشور ایران افزایش دارد. رعایت مولفه های خلاقیت در تهیه و تدوین برنامه درسی علوم تجربی زمینه فرایند آموزش خلاقیت و پرورش آن فراهم می سازد.

برنامه درسی، خلاقیت، مولفه، ابداع، استخراج مفاهیم