راضیه بیگلری فراش - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سید کمال کاظمی تبار - دانشیار گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

افزایش تقاضا برای ترکیبات دارویی گیاهان و محدودیت این منابع در طبیعت منجر به استفاده از روش های زیست فناوری از جمله کشت بافت گردیده است. تولید کالوس اساس این روش می باشد. کالوس ها جهت فرایندهایی مانند ریز ازدیادی، کشت سوسپانسیون، انتقال ژن و ایجاد تغییرات ژنتیکی مورد استفاده قرار می گیرند. برای ایجاد کالوس نیاز به تیمارهای هورمونی مناسب می باشد. لذا این آزمایش به منظور ایجاد کالوس از ریز نمونه های برگی گیاهان قهوه عربی، چای ترش و خیار کارلا، با توجه به اهمیت دارویی آنها و اینکه گزارشات کمی از کشت بافت آنها مشاهده شده در قالب فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی طراحی و اجرا گردید. آلودگی سطحی ریزنمونه ها با استفاده از پیش تیمار بنومیل یک درصد به مدت پنج دقیقه و اتانول هفتاد درصد و هیپوکلریت سدیم 15 درصد به ترتیب با زمان های 1 و 10 دقیقه برطرف گردید، قطعات پهنک از رأس برگ و قسمت های دارای رگبرگ اصلی از گیاهان گلدانی تهیه و روی محیط هایی که حاوی دو هورمون بنزیل آدنین BA و تو فور دی 2,4-D به عنوان تیمار یک، هورمون ایندول بوتیریک اسید IBA و کینیتین Kin به عنوان تیمار دوم و نفتالین استیک اسید NAA و BA به عنوان تیمار سوم کشت شدند. بهترین کالوسزایی برای قهوه با استفاده از تیمار دو و سه با 100 درصد کالوس زایی بدست آمد و بهترین کالوس زایی برای چای ترش با استفاده از تیمار شماره دو با 100 درصد کالوس زایی مشاهده شد و همچنین بهترین کالوس دهی برای ریز نمونه خیار کارلا از هر سه تیمار با 100 درصد کالوس زایی حاصل شد. در کل تغییرات ریز نمونه در گیاه چای ترش در واکنش به تیمارهای مختلف هورمونی زیاد بود. در حالی که ریز نمونه خیار کارلا واکنش یکسانی نسبت به تمامی تیمارها از خود نشان داد. بهترین تیمار برای هر سه نوع گیاه، تیمار هورمونی شماره دو بود.

تنظیم کننده رشد،کشت بافت، کالوس زایی، ریز نمونه برگی