مرتا رحیمی درکی - کارشناس ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
علی اکبری - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

با توجه به اینکه یکی از مهمترین عوامل موثر بر روند درمان بیماران، طراحی ساختمان مرکز درمانی و ویژگیهای معمارانه آن ا ست و این امر به ابتنای ویژگیهای مراحل درمان در طب سنتی، حائز اهیمت دوچندان ا ست، چراکه درمان با محیط ارتباط ماهوی دارد، تحلیل ظرفیتها و روابط فضایی سلامتکده های طب سنتی، پیش از اقدام به طراحی ضروری ا ست. پرسش از ظرفیتهای فضایی ممکن، روابط فضایی، برنامه ریزی کالبدی و آرایش فضایی و مدیریت کاربریها، استراتژی ها و تکنیکهای طراحی را روشــن میســازد. در این پژوهش تلاش شــده اســت با رویکرد تحقیق کیفی و با روش تحقیق مدلســازی و روش توصیفی-تحلیلی، پس از مرور پیشینه تحقیق و تشریح مبانی نظری آن، چهار مدل پیشنهادی برای طراحی مراکز سلامتکده طب سنتی طراحی شود و سپس ظرفیتها و روابط فضایی در مدل های پیشنهادی مورد برر سی قرار گیرد. نتایج حا صل از تحلیلها ن شان میدهد طراحی مجتمع سلامتکده به صورت مجموعه ای از بناهای جدا از هم بر ا ساس کابریها قطعا0 تصمیم راهبردی منا سب تری ا ست نسبت به تجمیع ارکان پروژه در یک ساختمان واحد. از این رو ایجاد محورهای حرکتی خوانا در مجموعه و نیز وجود فضاهای باز معنادار که بر روند درمان تأثیرگذار باشند، نقش اساسی دارد. ایجاد باغ های درمانی با رویکرد منظر شفابخش، یکی دیگر از تصمیمات استراتژیک در این زمینه است. از دیگر اقدامات ضروری میتوان به: تأمین دید مناسب از عرصــه ها به فضــاهای اطراف بســتر و فضــاهای داخل بســتر، ارتباط و دســترســی تعریف شــده و مشــخص بین عرصــه ها و ساختمانها، دسترسی و ورودی های مناسب و تعریف شده به مجموعه و عرصه ها، تأمین پارکینگ برای مراجعان و کارکنان به صورت سرپو شیده و سر باز در مجموعه اشاره کرد. زون خدماتی میتواند با فاصله منا سب از بخش ا صلی مجموعه طراحی شود. بهره گیری از فضای سبز در طبقات به صورت بامهای سبز و باغ در بام نیز از جمله مهمترین تصمیمات طراحانه در این زمینه است.

معماری و درمان، طراحی سلامتکده، برنامه ریزی کالبدی، تحلیل فضایی، طب سنتی