سارا زهری - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق گروه معماری.
مرجان بهاری نژاد - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی تهران شرق گروه معماری.

فضـای ایوان به عنوان یک فضای چند عملکردی از گذشته تا امروز جایگاه ماندگاری در معماری روستایی گیالن داشته است. بر این اساس بازشناسی ویژگیها و عملکردهای چندگانه ایوان به عنوان یک فضای بینابینی در برنامه ریزی و توسعۀ شهری و روستایی و معماری امروز نیز حائز اهمیت است. هدف از این پژوهش شناسایی و تبیین نقش ایوان به عنوان فضای رابط یا بینابینی در سازماندهی فضایی عناصر معماری خانه های روستایی گیلان و نحوۀ تاثیرگزاری متقابل بر منظر روستایی گیلان است. بدین منظور پس از بررسی ادبیات موضوع و شناخت ویژگی های فضای بینابینی، با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی، مشاهدات میدانی، گونه های ایوان در مناطق مختلف گیلان از نظر عملکردی و ویژگیهای کیفی و مفهـومی ارزیابی شده و در جهت شناسایی عملکردهای فضای بینابینی در مسکن روستایی گیالن، کیفیت فرم و عملکردها و معانی چندگانۀ ایوان در خانه های مناطق روستایی این استان بیان میشود. بررسی اسناد و منابع موجود و مطالعات میدانی نشانگر آن است که عملکردها و ویژگیهای ایوان در خانه های مناطق روستایی گیلان به عنوان یک فضای ارتباطی موثر میان فضای درون و بیرون عمل میکند. ایوان را میتوان عاملی مؤثر در ایجاد پیوستگی فضای معماری و منظر طبیعی روستایی و عامل ارتقای کیفی چشم انداز روستایی تلقی نمود. کارکردهای ایوان موجب ایجاد دعوت کنندگی، ادامل فعالیتهای زندگی در فضای نیمه باز و باز، رویت پذیری و پویایی، ایجاد تعامالت در واحد همسایگی، سرزندگی منظر و پیوستگی با محیط میگردد.

فضای بینابینی، ایوان، سلسله مراتب فضایی، مسکن روستایی گیلان.