سنجش جدایی‌گزینی فضایی شهر قم و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر

جدایی­گزینی شهری مانعی قابل توجه برای دستیابی به شهری فراگیر، همه شمول، منسجم و یکپارچه است. آثار و پیامدهای مرتبط به جدایی­گزینی شهری نه تنها متوجه خانواده­های فقیر می­شود بلکه همه ساکنان و همچنین شکل و ساختار شهرها را  متاثر خواهند کرد. درک رابطه بین ساختار فضایی شهر و الگوهای جدایی‌گزینی از عواملی هستند که باعث تحقق­پذیری بیشتر در اجرای طرح­ها و موفقیت بیشتر مدیریت شهری می­گردد. بنابراین هدف کلان این پژوهش سنجش میزان جدایی­گزینی بین طبقه­های اجتماعی شهر قم و تحلیل ارتباط آن با ساختار فضایی شهر است. روش تحقیق کمی بوده و رویکرد آن توصیفی_تحلیلی می­باشد. به همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی­گزینی چند گروهی بین طبقه­های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. نتایج نشان داد که میان قشرهای موجود در شهر جدایی­گزینی متوسط وجود دارد. همچنین با بررسی شاخص‌های ساختار فضایی شامل توزیع، خوشه­بندی و تجمع بر پایه داده­های آماری جمعیت و فعالیت 1390 بر مبنای 758 حوزه آماری شهر قم نتایج گویا بود که شهر قم از یک ساختار متمرکز و خوشه­ای برخوردار است. جهت یافتن ارتباط بین میزان جدایی­گزینی و توزیع جمعیت و فعالیت از همبستگی دو متغیره موران استفاده شد که نتایج نشان می­دهد بین میزان آنتروپی جدایی­گزینی محلی طبقه پایین شهر و میزان آنتروپی جمعیت و فعالیت با مقدار شاخص موران به دست آمده (36/0) ارتباط مستقیم و مثبتی وجود دارد و میزان جدایی­گزینی طبقه بالا و متوسط با توزیع جمعیت و فعالیت با مقدار موران بدست آمده به ترتیب برابر با ( 36/0-) و (24/0-) ارتباط منفی و معکوسی وجود دارد و همچنین با استفاده از رگرسیون فضایی برای یافتن تاثیرگذارترین طبقه در شکل­گیری ساختار فضایی شهر قم نتایج بدست آمده حاکی از این بود که طبقه بالای شهر با (27/0= ) بیشترین تاثیر را داشته و در مراتب بعدی طبقه پایین و متوسط شهر تاثیرگذار بوده­اند.

Keywords:

جدایی‌گزینی فضایی , طبقه‌های اجتماعی‌‌- اقتصادی , ساختار فضایی , شهر قم