علی اکبر عنابستانی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
سید رضا حسینی کهنوج - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهدد
اسماعیل سلیمانی راد - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهیدچمران اهواز

از آنجایی‌که یکی از مشکلات اساسی موجود بر سر راه توسعه روستایی، گسیختگی سازمان فضایی و فقدان سلسله­مراتبی مناسب مبتنی بر رابطه تعاملی میان سکونتگاه‌ها است. در این پژوهش سعی شده است تا با مکان‌یابی مراکز برتر به لحاظ خدمات‌رسانی، یک انسجام و رابطه منطقی بین این مراکز برقرار نمود. رویکرد حاکم بر این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است که ماهیت آن می­تواند کاربردی باشد. با توجه به اهمیت کاربردی شاخص‌های انسانی و طبیعی در این زمینه، برای دستیابی به الگوی بهینه در جهت تعیین مرکزیت خدمات روستایی از دو روش Index overlay و fuzzy Overlay در قالب نرم­افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده‌شده است. نتایج به­دست­آمده از مدل Index overlay، نشان داد اکثر روستاها در وضعیت کاملاً مناسبی قرار دارند که درمجموع 32 روستا در این طیف قرار دارد و از این تعداد، 19 روستا در دهستان ساردوئیه، 8 روستا در دهستان دلفارد و 5 روستا در دهستان گور واقع شده­اند، اما نتایج به­دست­آمده با استفاده از روش Fuzzy overlay در محیط GIS با روش Index overlay، چندان همخوانی ندارد، به­طوری­که طیف وضعیت نامناسب، بیشترین آمار یعنی 14 روستا را در خود جای داده است که ازاین‌بین 8 روستا در دهستان ساردوئیه و 7 روستا در دهستان گور واقع‌شده‌اند. با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت تا زمانی که به روستاها به‌عنوان محل زیست و سکونت انسان ازیک‌طرف و مکان­های تولیدی از سوی دیگر توجه ویژه صورت نگیرد، روستاییان با مشکل مواجه خواهند شد. راه‌حل آن شناخت صحیح از مناطق هدف و درک نیازهای مراکز روستایی با به­کارگیری روش­های دقیق و عملی است که می­تواند گامی در جهت توسعۀ پایدار باشد.

تحلیل فازی, الگوهای فضایی, روستاهای کانونی, مرکزیت خدماتی, ساردوئیه