سمیه عزیزی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران
فرزاد محمودیان - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران
محمدصادق علیائی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و عضو هیات علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران، ایران

در محيط سرشار از تغيير، بيثباتي و آكنده از عدم قطعيت ها، رويكرد و سياستي كه احتمال كسب موفقيت هاي بيشتريدارد، تلاش براي كشف آينده و بررسي هاي جامع به منظور فهم تغيير در ماهيت و شدت اين تعاملات در طول زمان است.امروزه شهرها بر سكونتگاه هاي روستايي پيرامون خود تأثيرات ژرفي گذاشته كه در ابعاد گوناگون محيطي، اجتماعي، اقتصاديو كالبدي نمود يافته است. در اين راستا پژوهش پيش رو به دنبال بررسي تحولات فضايي روستاهاي شهرستان شهريارمي باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف اكتشافي-كاربردي و از لحاظ روش توصيفي-تحليلي است كه به شيوه كتابخانه اي واسنادي انجام گرفته است. نتايج گوياي آن است كه فاصله و موقعيت سكونتگاه هاي روستايي، سهولت دسترسي و وجودشبكه ارتباطي، استقرار صنايع، رشد شتابان شهرنشيني در استان تهران، رشد فزاينده تعداد شهرها، تبديل مراكز روستاييبه نقاط منفصل شهري، الحاق نقاط روستايي به محدوده شهري و مسائلي از اين قبيل، منجر به تغييرات و دگرگوني هايوسيعي در ابعاد مختلف همچون تغيير در تعادل توزيع فضايي جمعيت، تغييرات در كاربري اراضي، تغييرات زيست محيطي،تغييرات در عملكردهاي اين سكونتگاه ها، تغيير ماهيت روستاها به خوابگاهي شدن و همچنين تغيير كاركرد از بخش اولاقتصادي به سمت بخش دوم و سوم يعني صنعت و خدمات شده است. سكونتگاه هاي روستايي شهرستان شهريار به لحاظكالبدي، اقتصادي و اجتماعي دگرگون شده و هويت سنتي و بومي خود را از دست داده و با گذشت زمان نيز بر شدت تحولاتفضايي سكونتگاه هاي روستايي پيرامون شهرستان شهريار افزوده خواهد شد. ترسيم چشم انداز و برنامه ريزي براي هدايتچنين تغييراتي در مسير مطلوب جز از طريق آينده پژوهي محقق نخواهد شد. سياستگذاري توسعه روستايي مي بايست ازحالت عطف به گذشته و توقف در وضعيت حال، گذر نموده و به آينده معطوف شود و به عبارتي از نگاه پس رو به نگاه پيشرو سوق يابد. البته چنين رويكردي هرگز ضرورت و اهميت درسآموزي از سير گذشته و درك ملاحظات حال را در ترسيمآينده مطلوب نفي نميكند. با علم به پيچيدگي تعاملات روندهاي فرهنگي، علمي، اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي كهبرخي از آنها قابل پيش بيني و برخي غيرقابل پيش بيني اند، برخي به سرعت تغيير مي يابند و برخي به تدريج، پيشنهادمي شود كه مطالعه آينده توسعه روستايي در چارچوب تفكر سيستمي و با اتكا به شناخت عوامل كليدي و روندهاي اصلي وپايش و ارزيابي پيوسته آنها باشد.

آينده پژوهي، تحولات فضايي، روستاهاي پيرامون شهر، شهرستان شهريار