علی کاکادزفولی - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه شاهد
سجاد چیت فروش - عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)

سند چشم انداز 1404 که یک سند راهبردی نظام محسوب میشود، به عنوان مهمترین سند بالادستی افقهای پیش رو در حوزه های مختلف را تا سال 1404 در خود پوشش داده است. این مقاله قصد دارد محورهای امنیتی منعکس شده در این سند و اسناد مرتبط با آن مانند برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه را در حوزه امنیت با نگاهی آسیب شناسانه مورد بررسی قرار دهد. روش مقاله کیفی از نوع اسنادی و با رویکرد توصیفی است که با تمرکز بر سند چشم انداز 1404 درصدد است به این سوال اصلی پاسخ دهد که توجه به حوزه های غیرنظامی امنیت ملی در سند چشم انداز 1404 چگونه انعکاس یافته و پرداختن به آنها چه ضرورتی دارد؟ یافته ها نشان میدهند که برخلاف در هم تنیدگی حوزه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی با حوزه امنیت ملی، همچنان دولت های هم عصر سند 1404 این حوزه ها را ذیل امنیت تعریف نکرده اند و تنها به صورت کلی و اقتضایی به آنها پرداخته اند که عامل اصلی این مسئله، نگاه تک جانبه و سنتی به امنیت بوده است؛ به گونه ای که سرفصل های مرتبط با امنیت در سند چشم انداز 1404 تنها به حوزه دفاعی و نظامی محدود شده اند. مقاله حاضر نتیجه میگیرد که جمهوری اسلامی ایران برای حفظ حاکمیت خود و به منظور تقویت بنیان های مشارکت سیاسی لازم است تا از نگاه تک بعدی به امنیت احتراز کرده و به حوزه های غیرنظامی نیز توجه نماید. این مقاله روشن می سازد که برای تدوین برنامه هفتم توسعه که آخرین برنامه مرتبط با سند 1404 محسوب میشود، باید نگاهی همه جانبه به مقوله امنیت در حوزه های اقتصادی، فرهنگی و زیستمحیطی داشت و به شهروندان نیز به عنوان کارگزاران سوم در کنار دو کارگزار دیگر امنیت یعنی دولت و قوای مسلح توجه نمود.

امنیت، سند چشم انداز 1404، برنامه های توسعه، امنیت پژوهی