محمدرضا عزیزی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر در واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی
پویا سرایی - عضو هیئت علمی گروه موسیقی واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی
حسین یزدی - عضو هیات علمی واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی

حکمت اشراق سهروردی با دربرداشتن مفاهیم ایرانی-اسلامی، میتواند مبنایی برای بررسی مباحث حکمی در هنرهای سنتی باشد. شأن وجودشناختی و حیث معرفتی زیبایی به مثابه یک مفهوم و امر زیبا به عنوان وجه تحققی آن، زمینه های تأملات زیباشناختی در این باب را فراهم آورده است. به رغم گسست های تاریخی و نفوذ فرهنگهای بیگانه، تحولات موسیقی سنتی ایران از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده است و وجوه اشتراکات فرمی و مضمونی فراوانـی در آثـار دوره هـای مختلـف مشاهده میشود. هدف از انجام این تحقیق، پاسخ به این پرسش بود که مفاهیم زیبایی شناسـی حکمـت اشـراق سـهروردی چیستند و چگونه در موسیقی سنتی ایران نمود پیدا میکنند؟ روش انجام این تحقیق از منظـر هـدف، کـاربردی-نظـری و از منظر شیوه انجام، توصیفی-تحلیلی بود. اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای به دست آمد. نتایج نشان مـیدهـد فلسـفه اشـراق سهروردی که با نقد اندیشه مشائیان آغاز میشود، مفاهیم جدید و ابداعاتی را در تبیین و صورتبنـدی سلسـلهمراتبـی حیـث وجودی و شناختی جهان به کار میبندد. ابتنای این فلسفه بر نورانیت و ظهور وجود، مشروط نمودن حیات و هسـتی و ادراک آن، بر ظهور و نور، کارکرد خیال به مثابه امر واســـط و خلق صور معلقه مبتنی بر محاکات نقوش ثابته عالم ملکوت، لذت و ابتهاج حاصل از ادراک صور در عالم مثال و مکاشفات عوالم ملکوت و اندراج آن در خـاطر سـالک، محتـوایی زیباشـناختی و فرمی هنری به اندیشه اشراقی بخشیده است. مفاهیم حکمت اشراق به عنوان محتوا در موسیقی ایرانی نمود یافته و این هنـر در جایگاه صورت، مظهر مفاهیم حکمت اشراق است. این ارتباط دوسویه بیانگر این است که مفـاهیم دقیـق و مشـخص در پس صور هنری وجود دارد که این مفاهیم، دلیل بر چرایی شکل گیری ساختار و مصادیق در حوزه موسیقی سنتی هستند و به عبارتی زبان گویای این مفاهیم میگردند.

زیبایی شناسی، حکمت اشراق، سهروردی، هنر اسلامی، موسیقی سنتی ایران.