تبیین مبانی و اصولِ حق، عدل و قوام در نظام اقتصادی اسلام

در طول تاریخ علم اقتصاد از لحاظ نظری سه سؤال مبنایی و مرتبط با یکدیگر در حوزه پول وجود داشته است که هر نظریه پولی سعی کرده پاسخهای مناسب برای آنها ارائه کند، این سه سؤال عبارتند از: 1 - پول چیست ؟ 2 - منشأ پول چیست و چگونه وارد جامعه میشود؟ 3 - پول چگونه ارزش بدست می آورد یا آن را از دست میدهد؟ در اقتصاد متعارف دو نحله و مکتب پولی متالیسمها )فلزگرایان 1 ( و چارتالیسم ها 2 ، سعی کرده اند با مبانی و اصول نظری خویش به این سؤالات پاسخ دهند. لازم به ذکر است که در نگاه نظاممند، مبانی و اصول نظری اثر قابل توجهی در پاسخ به سؤالات مذکور دارند و با توجه به اینکه مبانی و اصول نظری مکاتب پولی در اقتصاد متعارف مبتنی بر نگاه و رویکرد اسلامی نبودهاند، بررسی مبانی و اصول نظام پولی اسلامی و ضوابط و الزامات پول در اسلام ضروری و حائز اهمیت است. لذا در این مقاله سعی شده است که با استفاده از رو شهای معتبر فقهی اعم از فقه معاملات و فقه نظام مبتنی بر چارچوب اقتصاد اسلامی، مبانی، اصول و ضوابط کلان نظام پولی اسلامی از منظر اقتصاد اسلامی تشریح گردد تا مقدمهای باشد برای هدایت و راهبری سایر محققان، به گونه ای که بتوانند پاسخهای مناسبی در خصوص 3 سؤال اساسی در مورد پول از نظر اسلام ارائه نمایند. نتایج تحقیق نشان میدهد که در نظام پولی اسلامی اصول عدل، حق و قوام، 3 مبنا و اصل اساسی هستند و ناظر به هر یک از این اصول میتوان ضوابطی را مانند ضرورت توجه به معیار مشروعیّتِ جهت، پایداری و ثبات، تناظر بین بخشی حقیقی و اسمی استنباط و استخراج نمود.

Keywords:

اقتصاد اسلامی , نظام اقتصادی اسلام , حق و عدل , حقوق اقتصادی