امید مجد - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران
ندا یانس - دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه چرخ نیلوفری آذربایجان

بیدل دهلوی یکی از شاعران سرآمد سبک هندی است که دیوان غزلیات او سرشار از تصاویر رنگارنگ است. این رنگینی کلماتدر غزل بیدل، تنها شامل تصاویر خیالی با رنگ ها نیست؛ بلکه کاربردهای مختلف واژه رنگ را نیز در برمی گیرد. اینکه بیدل درتصویرسازی با رنگ چه شگردهای ادبی بهکار برده است و چه ترکیبات تازهای آفریده است و آیا از طریق کاربردهای فراوان رنگدر غزل بیدل میتوان به روح و روان شاعر پی برد؛ مسئله ای است که این پژوهش در پی تحلیل و بررسی آن است. پژوهش حاضربا روش توصیفی تحلیلی به بررسی روانشناختی عنصر رنگ در غزل بیدل پرداخته است. تحقیقات در این حوزه نشانگر بسامدبالای کاربرد واژه رنگ در قالب ترکیبات اضافی است به خصوص ترکیبات «شکست رنگ» و «گردش رنگ» که بیدل آنها را درراستای عقاید عرفانی خود بهکار گرفته است . نتایج حاصل از این پژوهش، نشاندهنده بسامد بالای رنگ سیاه در غزل بیدل استکه از غلبه تیرگی و ناامیدی بر زندگی وی حکایت می کند. همچنین رنگ زرد و بنفش در اشعارش این ناامیدی و نیز رنج ودردهایی را که بیدل در زندگی خانوادگی، اجتماعی و عرفانی خود متحمل شده بیشتر نمایان می کند.

روان شناسی رنگ، اشعار بیدل، ادبیات بینارشته ای