مهیار علوی مقدم - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم سبزوار
سوسن پورشهرام - پژوهشگر و مدرس دانشگاه تربیت معلم سبزوار

  در روان شناسی نوین، «رنگ» یکی از معیارهای سنجش شخصیت است. رنگ‏ها نوعی انرژی ارتعاشی و اصوات مرئی‌اند که در زندگی نقش مهمی دارند. نفوذ رنگ بر روح و روان بشر نیز غیر قابل انکار است. کارکرد این پدیده مهم، بر روان انسان تا آن‌جاست که به خوانش جریان ذهنی کمک می‌کند. گرایش ذهنی به رنگ‌های مختلف، از مطلوب‌ترین رنگ تا منفورترین آن، نشان دهندة بازتاب‌های مختلف روانی است. به بیان دیگر، رنگ نمودی از وضعیت روانی و جسمانی فرد است؛ زیرا هر رنگ، تأثیر خاصی بر روح و جسم باقی می‌گذارد و این موضوع با توجّه به پیشرفت دو دانش فیزیولوژی و روان شناسی به اثبات رسیده است. روان‌شناسی رنگ «ماکس لوشر»، بعد از آزمون معروف رورشاخ در زمینة شناخت شخصیت انسان از طریق لکه‌های رنگین جوهر، نظریه‌ای جدید است. در این روش، رنگ‌ها هر کدام با یک عدد مشخص می‌شود و رنگ‎هایی که در اولویّت قرار می‌گیرد و یا طرد می‎شود، هر کدام به نوعی، بیانگر احساسات و اندیشه‌های خاص فرد خواهد بود. در حقیقت، این انتخاب خاص ناشی از طبیعت شخص و تجربیاتی است که وی آگاهانه یا ناآگاهانه نسبت به شرایط زندگی خود داشته است. به عبارت بهتر، گزینش واژگان و توجّه به رنگ‌های ویژه، بیانگر شخصیت و تصویری از خُلق و خوی هر فرد است. فروغ فرخزاد؛ از جمله شاعرانی است که در شعر خود بارها واژه رنگ و طیف‌های مختلف رنگی را به کار برده است؛ امّا کاربرد فراوان رنگ سیاه، از رویکردهای خاص این شاعر معاصر است. در این پژوهش، با بهره گیری از نظریة روان‌شناسی رنگ ماکس لوشر رنگ‌های به کار رفته در مجموعه اشعار فروغ فرخزاد تحلیل می‌شود و با روشی علمی و کاربردی، تصویری دقیق و منطقی از اندیشه ها و نگرش های شاعر ارائه می‌گردد. 

تحلیل روان شناسی رنگ, ماکس لوشر, فروغ فرخزاد, نقدادبی