فریده وجدانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان

شیوۀ به‏کارگیری زبان در شاهنامۀ فردوسی همچون آثار دیگر بزرگان ادب فارسی، شیوه‏ای خلّاقانه و در عین حال منحصر به فرد است. نمونه‏ای از این خلّاقیت هنگام استفاده از واژۀ سخن روی می‏نماید. فردوسی بدون مقید ماندن به کاربرد‏های متداول این واژه در روزگار وی، قابلیت خاص واژۀ یاد شده را دریافته است و در درون منظومۀ هنری خود ظرفیت تعبیریِ بسیار فراخی بدان بخشیده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا به منظور تبیین این ویژگی از سرودۀ فردوسی، با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی سی ‏و شش تعبیر برای واژۀ سخن ارائۀ دهد و توجه خوانندگان را به گسترۀ مفهومیِ یکی از واژه‏های حماسۀ ملی ایران و بازشناسی ظرفیت‏های آن معطوف سازد. برجسته سازیِ جایگاه واژۀ سخن در نظام زبانی فرزانۀ توس‏که امکان تعبیرپذیری متن را فراهم می‏آورد و نیز بازنمایی سبک شخصی وی در به کارگیری این واژه که گاه دریافت مفهوم آن را بر عهدۀ مخاطب می‏نهد و گاه شخصاً به تعبیر آن می‏پردازد، از اهداف دیگر شکل‏گیری این پژوهش است.

شاهنامه, فردوسی, واژۀ سخن, تعبیر پذیری