محبوبه خراسانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
محمد فشارکی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
محمد فشارکی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
فزونه دوانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

راز آمیزترین و شگفت‌ترین ماجرای مهر، پیکار با گاو نخستین است. میترا با کشتن گاو ازلی و جـاری کردن خونش به شکوفایی و آفرینش ِ سودمند زمین کمک می‌کند. این اندیشۀ بنیادی آیین مهر بسیاری از مذاهب و فرهنگ‌ها را تحت تاثیر خود قرارداد. باور بـه قربانی برای رهایی از نیروهای شر و اهریمنی به‌منظور دستیابی به برکت درگذر زمـان به شکل‌های مختلف همراه همیشگی مردمان فلات ایران گردیده است؛ به همین منظور گـاهی انسانی مقدس یا حیوانی بلاگردان قوم می‌گردید تا با این قربانی گناهان، دردها و رنج‌های مردم ازبین برود. آنان با انجام این تدابیر و به کارگیری روش‌های آیینی _ نمایشی خواهان بازسازی زمان و مکان آفرینش کیهانی بودند تا خوشبختی و برکت بخشی حاصل از کشتن گاو نخستین را بار دیگر از آن زمین و مردمانش کنند، پس در یک سور همگانی با خوردن پاره هایی از گوشت نیرو، برکت و زاینـدگیِ گاو را به خود منتقل می کردند و به یک نوع وحدت دست می یافتند. این عمل قربانیِ شادی‌آور دست‌مایه ادبیات غنی فارسی گردید و نویسندگان و شاعران بسیاری تحت تاثیر آن به آفرینش ادبی پرداختند؛ از این میـان نظامی گنجوی در داستان‌ هفت‌پیـکر به موضوع سنت قربـانی توجه ویژه ای نشان داده است. او با زبان قصه به شماری از آیین های مرتبط با قربانی ازجمله باززایی، آفرینش، باران خواهی، کسوف و جنگ اشاراتی کرده است و با به کارگیری آرایه هایی ادبی به ویژه تمثیل، تلمیح و ایهام روایتی نو و جذاب از این باورها و سنن آیینی ترسیم کرده است.

آیین میترا, اسطوره, قربانی, هفت‌پیکر, نظامی گنجوی, گاو نخستین