رضا قنبری عبدالملکی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، گروه دروس عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه دامغان، ایران

غیاث‌الدین علی یزدی، متخلص به غیاث، شاعر و نقاش مشهور سده‌های دهم و یازدهم هجری است که به سبب طراحی بر روی پارچه‌های زربفت به نقشبند معروف بود. غیاث افزون‌بر مهارت در هنر نقشبندی، در شاعری نیز توانا بود. دیوان او شامل مثنوی، قصیده، قطعه، رباعی، غزل است که تاکنون فقط یک‌بار به اهتمام حسین مسرّت در سال 1393 تصحیح و منتشر شده است. این جستار با بررسی این چاپ، ضعف‌ها و نارسایی‌های آن را در چند بخش نشان خواهد داد: 1ـ روش تصحیح، نامشخص و نامستند، به‌گونه‌ای قیاسی است؛ 2ـ بسیاری از ابیات با تحریفات و تصحیفات ضبط شده است؛ به‌طوری‌که با تأثیر بر معنای متن اصلی، تاحدّ بسیاری آن را دگرگون کرده است. افزون‌بر این نکته‌ها، باید به اشکالات مربوط‌به تعلیقات، غلط‌های چاپی، بدخوانی نسخه، ضبط ابیات به‌صورت نقطه‌چین نیز اشاره کرد. تصحیح مسرّت از دیوان غیاث اشکالاتی دارد؛ به همین سبب این مقاله می‌کوشد با اشاره به برخی از آنها، ضرورت تصحیح دوبارة دیوان را بررسی کند. عناصر سبکی شعر غیاث نیز در این جستار، از منظر آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی تحلیل می‌شود. مهم‌ترین جلوه‌های هنجارگریزی در شعر غیاث در زمینه‌های نحوی و زمانی، آرکائیسم، مشاهده می‌شود. در این گفتار سعی شده است تا با یادآوری این بخش از هنجارگریزی، قسمتی از کارکردهای زیبایی‌آفرینی در شعر غیاث بررسی و تحلیل شود.

دیوان غیاث, سبک‌شناسی, هنجارگریزی, یزد, صفویه