حجت اله اسماعیل نیا گنجی
فرزاد بختیاری مرکیه

نویسنده در این مقاله سعی دارد با روش توصیفی- تحلیلی مضامین اخلاق اجتماعی را ریشه یابی کند تا صـورتی دیگرگونـه از طـرح مسـأله داده شـود از ایـن منظر، با بررسی دقیق اشعار شهریار در مییابیم که اخلاق اجتماعی در شعر وی نمود و بروز گسترده ای دارد. در این مقاله سه مورد مهم از ارزشهـای اخـلاق اجتماعی که عبارتند از دوست و دوستیابی، کار و تلاش و خیرخواهی، در شعر شهریار بررسی شده است. پژوهش حاضر نشان میدهد که شهریار بـا توجـه به مطالعات فراوانی که در حیطهی منابع دینی داشته، در اشعار خود توجه خاصی به مسائل اخلاق اجتماعی نشان داده است. ارائه مفاهیم و ارزشهای اخلاقـی به صورت غیرمستقیم و با استفاده از تلمیح، تمثیل و آرایه های ادبی بر میزان تأثیرگذاری این ارزشها بر افراد می افزاید و آنها را از حالت نصـیحت و توصـیه مستقیم و صریح که تأثیرگذاری اندک و حتی در برخی موارد معکوس دارد، خارج میسازد. در همین زمینه، نگاهی کوتاه به مجموعـه اشـعار اسـتاد شـهریار نشان میدهد که وی علاوه بر چیره دستی در زمینه ی ادبیات پارسی و تلاش برای افزودن غنای ادبی به اشعار خود، تسلط ویژه ای بر احادیث و روایات دینی و همچنین آیات قرآنی داشته و با استخراج مفاهیم و ارزشهای اخلاقی مانند کار و تلاش، خیرخواهی و دوستیابی از منابع دینی و اسلامی، از ایـن مفـاهیم در اشعار خود به طور گسترده استفاده کرده است.

شعر فارسی، شهریار، اخلاق اجتماعی.