نگاهی انتقادی به رویکردهای شناختگرا در آموزش زبان فارسی

جُستار حاضر به بررسی نقاط قوت و ضعف آموزش زبان فارسی براساس نظریه شناخت گرایی با تکیه بر نظریه گشتالت میپردازد. از آنجا که رویکردهای شناختگرایان بیشتر معطوف به فرایندهای ذهنی است و رفتارهای آشکار افراد را بازتاب جنبه های معطوف ذهن فرد به ادراک امور میدانند؛ این پرسش پیش رو قرار میگیرد که رویکرد شناختگرا در مقایسه با رویکردهای رفتارگرا تا چه حدی توان ارائه راهبردهای عملیاتی جامع در آموزش زبان فارسی به نوآموزان را داراست؟ در همین راستا، مقاله پس از پرداختن به ماهیت فرایند یادگیری و نحوه سازمان یافتن تدریس در مکتب شناختگرایی به جنبه های پراتیک((Praxis آموزش زبان فارسی به نوآمورزان میپردازد و ضمن اشاره به روشهای عملیات تدریس کلاسی نزد رفتارگرایان و برونداد تجربی حاصل از این دو نگاه به جمع بندی موضوع میپردازد.در پایان، اینگونه نتیجه گیری میشود که اگرچه رویکرد شناختگرا در جنبه های ارتقای خلاقیت فردی ، بالابردن هوش کلامی، تحلیل زبانی و ارتباط موثر نوآموزان از سطح پیشامتوسط (Pre-Intermediate) نقش قابل توجه ی ایفا میکند اما در سطح نوآموزان زبان فارسی (Beginners) روشهای میتنی بر رویکردهای رفتارگرایانه همانند تقلید، تکرار، تمرینات مکانیکی، تمرینات کنترل شده ، ارتباط هدایت شده و متن محوری تاثیرات به سزایی در یادگیری زبان فارسی ایفا می کنند. به این ترتیب، نوشتار پیش رو در پاسخ به پرسش طرح شده، اینگونه پاسخ میدهد که رویکرد شناختگرا و روشهای مبتنی بر آن با تاکید خاصه شان بر گزینشی بودن آموخته ها از سوی فراگیر آن جامعیت لازم به منظور بهره گیری بهعنوان نظریه بنیادین در تنظیم طرحهای کلاسی آموزش زبان فارسی به نوآموزان را دارا نیست و نمیتواند مانع از بهره جستن از دستاوردهای عملیاتی دیگر رویکردها باشد. به این معنی که ضروریست در جهت رفع کاستیهای موجود در این زمینه از دستاوردهای دیگر مکاتب نیز بهره جست تا فرآیند آموزش و یادگیری در سطحی از کفایت تبیینی به وقوع بپیوندد.

Keywords:

آموزش زبان فارسی , شناخت گرایی , نظریه گشتالت , رفتارگرایی