صمد قمری - کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه
امیر سلطان زاده - کارشناس ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه تبریز

یکی از اصطلاحات علم حقوق مسئولیت مدنی می باشد و بدین معناست که اگر فردی به دیگری هرگونه خسارت یا لطمه ای اعم از جانی، حیثیتی، مالی، یا هرگونه حقی که به موجب قانون برای وی ایجاد شده وارد آورد برای جبران آن مسئولیت پیدا می کند. امروزه معنای مسئولیت مدنی غالبا در معنای مسئولیت خارج از قرارداد یا همان مسئولیت قهری مورد توجه واقع می شود. اما مسئولیت کیفری مسئولیت ناشی از ارتکاب جرم است، بدون آنکه لزوما بر شخص یا فرد خاصی که همان بزه دیده است لطمه وارد گردد. مسئولیت کیفری گاه ناشی از برهم خوردن نظم عمومی است و گاه ناشی از زیرپا گذاشتن حدود و مقرات الهی می باشد و بعضا به خاطر تشفی خاطر بزه دیده ای است که علیه او جرم ارتکاب یافته است. منبع مسئولیت کیفری و مدنی نیز از هم متفاوت می باشد، زیرا مسئولیت کیفری ناشی از زیرپا گذاشتن امر و نهی قانون گذار است در حالی که برای اینکه شخص برای جبران خسارت دیگری ملزم گردد لازم نیست اقدام زیانبار وی لزوما خلاف قانون باشد و به عبارتی قلمرو مسئولیت مدنی گسترده می باشد. هم چنین یکی از مباحث حائز اهمیت در مسئولیت کیفری و مدنی تعیین محدوده سنی است که شخص را از نظر حقوقی و کیفری مسئول اعمال خویش می کند و دو نظام مسئولیت کیفری مطلق و نظام مسئولیت کیفری تدریجی در این مورد مطرح شده است که در پژوهش حاضر ضمن بررسی مسئولیت کیفری و مدنی در قوانین موضوعه، سن مسئولیت و نظریه های پیرامون آن را مورد مداقه قرار خواهیم داد.

مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی، قوانین موضوعه، سن مسئولیت