ذکریا رنجبر دهانی - کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی

فرهنگ و ادبیات عامیانه یا فولکلور شامل آداب و رسوم، باورهای عامیانه، آیین ها و داستانها، آواز و ترانه های محلی، ضرب المثلها، چیستانها و ... است که تمام جنبه های عامیانه زندگی مردم را در بر میگیرد. در واقع فرهنگ عامیانه بازتابی از زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، رفتار و منش، بینش و حتی مذهب، اخلاق و اعتقادات مردم آن قوم و ملت است. تنوع و گوناگونی در بلوچستان از لحاظ طایفه ای، فرهنگی و جغرافیایی بسیار زیاد است و در این مقاله فرهنگ و ادبیات عامه مردم منطقه بنت و دهان بلوچستان را بررسی کردهایم. روشهای جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای، میدانی و مصاحبه با افراد گوناگون بوده است. هدف این مقاله آشنایی بیشتر مردم فرهنگ دوست ایران زمین با آداب و رسوم و فرهنگ منطقه بنت و دهان و جلوگیری از نابودی و فراموشی آن، به سبب مرگ سالخوردگان، مهاجرت و نفوذ فرهنگ اقوام دیگر در بین جوانان منطقه است. پس از بررسی فرهنگ و ادبیات عامیانه در منطقه بنت و دهان به این نتیجه میرسیم که تفاوتهای زیادی بین لهجه ی و گویش مردم منطقه بنت و دهان با سایر گویشهای بلوچی وجود دارد؛ مردم منطقه بنت و دهان در گویش و لهجه ی خود، در آخر افعال ماضی بویژه ماضی نقلی» تگ«و» چگ«مانند خورده اند:»ورانتگش« یا» وراچگش« اضافه میکنند. گویش مردم منطقه به علت همجواری با استان هرمزگان، بیشتر به گویش بندری هرمزگان نزدیک است و با لهجه ی بلوچی مردم شرق بلوچستان(سرباز، قصرقند و دشتیاری) تا حدود زیادی تفاوت دارد.در میان مردم بنت و دهان انواع فرهنگ و ادب عامه از جمله، لالایی ها، چیستانها، ضرب المثلها، ترانه های محلی، افسانه ها و اسطوره ها رایج است و میتوان گفت ادبیات و فرهنگ مردم این منطقه بسیار غنی و قابل توجه است و به مثابه ی ادبیاتی تمامعیار است که تمامی مؤلفه های یک خردهفرهنگ ناب را دارد.

ادبیات؛ فرهنگ عامیانه؛ لالایی ها؛ افسانه ها؛ منطقه ی بنت و دهان.