جواد خانلری - استادیار و عضو گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، کردستان، ایران

ادبیات تطبیقی از شاخه های نوظهور پژوهشهای ادبی است که همگونی ها و ناهمگونی های افکار اهل قلم و صاحب نظران ملل مختلف در آن نقد و بررسی می شود. فخر یا خودستایی از جمله مواردی است که در ادبیات تطبیقی قابل بررسی است و در ادبیات فارسی و عربی به لحاظ پیوندهای مشترک تاریخی و فرهنگی جایگاه ویژه ای دارد. از آنجا که مطالعه تطبیقی ادبیات به عنوان دیدگاهی ادبی و نقدی، مرزهای زبانی و فرهنگی ملتهارا درنوردیده و موجب بررسی پیوندها و تأثیر و تأثر زبانها و ادبیات ملل مختلف شده است، در این پژوهش میکوشیم با روش تحلیلی ـ توصیفی و با راهبرد نظریه امریکایی ادبیات تطبیقی، فخر ادبی و مظاهر و انواع آن مقایسه را در دیوان دو شاعر فاخر فارس و عرب، حافظ و متنبی بررسی کنیم. نتیجه تحقیق نشان میدهد که فخر به توانایی های ادبی و شعری، از برجسته ترین نمونه های فخر آن دو است. البته ّ در مقام فخر به شعرخود، گاه نیشدار و تحقیرآمیز زبان متنبی است و از ذکر نام شاعران با نام خود ابا دارد اما زبان حافظ با توجه به اعتبار درغزلسرایی و آفرینش گونه ی خاصی در این شیوه سخن سرایی غزل وی که جلوه گاه فخر اوست به اختصار بررسی کرده ایم و بیشترین فخر حافظ به سخن و غزل است و موضوع قابل توجه دیگر فخر حافظ به همت والاست که ریشه درعصر سیاسی و اجتماعی روزگار شاعر دارد و با عنوانی مستقل بررسی شده است مفاخره های برجسته دیگری چون فخر به رندی فخر به عشق ومعشوق فخر به ممدوحان و دیگر قسمت های این تحقیق را در بر گرفته است.

ادبیات تطبیقی، فخر ادبی، متنبی ،حافظ، سخن ، غزل