حسین سپهری - عضوهیات علمی دانشگاه فرهنگیان
حمزه نظری صارم - عضوهیات علمی دانشگاه فرهنگیان

در این پژوهش، محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی درسه پایه چهارم ،پنجم و ششم دوره ابتدایی در سال تحصیلی98-99ازلحاظمطابقت با مؤلفه های رویکرد تربیت شهروندی،بررسیو تحلیل شده است .هدف تحقیق، بررسی میزان استفاده از مفاهیم تربیت شهروندی در محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی در دوره ابتدایی بوده است .روش پژوهش، تحلیل محتوا از نوع کمّی؛ جامعه آماری تحقیق، کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه چهارم ،پنجم و ششم دوره ابتدایی و نمونه آماری، کلیه متن، تصویر، فعالیت کلاسی و پرسشهابوده است .ابزارپژوهش دارای سه مؤلفه هدف (دانش، مهارت، نگرش)و24 خرده مؤلفه تربیت شهروندی جامعه است.نتایج پژوهش با استفاده از نرم افزار آنتروپی شانون موردبررسی و تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند.نتایج تحلیل محتوا نشان داد که بیشتر محتوای کتا بها به مؤلفه اصلی مربوط به دانش شهروندی اختصاص دارد .عمده ترین نتایج پژوهش بیانگر آن است که: 1 ـ از 300 مفهوم ( محور محتوایی ) ارائه شده در کتاب مطالعات اجتماعی در دانش شهروندی ، بیشترین فراوانی مشاهده شده مربوط به مؤلفه ی تربیت شهروندی هویت ملی با 48 فراوانی است، بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به آشنایی با جنگ و دفاع مقدس با میزان بار اطلاعاتی0.589و ضریب اهمیت 0.208و کمترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به قوانین و مقررات ،هویت ملی ،نقش و اهمیت خانه و خانواده ، مسئولیتها و وظایف شهروندی ونقش و اهمیت مسجد و مدرسه است. 2ـ از 262 مفهوم ( محور محتوایی ) ارائهشده در کتاب مطالعات اجتماعی در مهارت شهروندی بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفه های تربیت شهروندی (کاوشگری) با 108 فراوانی است. همچنین بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به خودآگاهی با میزان بار اطلاعاتی0/44و ضریب اهمیت 0/275 و کمترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به مهارت ارتباطی و شناسایی ارزشهای اجتماعی است. 3ـ از 207 مفهوم ( محور محتوایی ) ارائهشده در کتاب مطالعات اجتماعی در نگرش شهروندی ، بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفه های تربیت شهروندی (پذیرش تنوع و تکثر) با 78 فراوانی است. بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به قدرشناسی از میراث فرهنگی با میزان بار اطلاعاتی0/20 و ضریب اهمیت 0/325 و کمترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت مربوط به تعاون و همکاری است.

تحلیل محتوا، برنامه درسی، تربیت شهروندی، کتا بهای مطالعات اجتماعی.دوره ابتدایی