عبدالاحد چوپانی - دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شاهرود

دوربرگردان، به عنوان ابزاری مهم و غیرمتعارف برای بهبود عملکرد بزرگراه‌ها به کار می‌رود. در برخی شهرهای ایران، دوربرگردان با طرحی متفاوت از انواع مشابه خود، به منظور روانی تردد بزرگراه‌ها، جایگزین چراغ‌ راهنمایی شد. تحقیقات پیشین برای ارزیابی عملکرد دوربرگردان، نتایجی همسو نداشت چون تحلیل‌ها روش‌مند نبوده، ارزیابی در دوره اوج و غیر اوج انجام نشده، برآیند دو اثر حذف چراغ و پیمودن مسافت اضافه برای دور زدن به صورت همزمان بررسی نشده است. بنابراین، پروژه‌ای مطالعاتی برای ارزیابی عملکرد دوربرگردان تعریف شد. برای مقایسه، از شبیه‌سازی تقاطع چراغ‌دار و مدل‌سازی ریاضی زمان و سرعت سفر حرکات دوربرگردان بهره‌برداری شد. نتایج تحقیق نشان داد برای کل تقاطع در دوره تردد سنگین و متوسط، دوربرگردان سرعت سفر خودروها را تقریبا (km/h)20 افزایش، ولی در دوره تردد سبک، ‌سرعت را (km/h)10 کاهش می‌دهد. هر چه نسبت حجم گردشی به حجم مستقیم رو بزرگراه افزایش یابد، دور برگردان توان بیشتری در افزایش روانی تردد بزرگراه دارد. در تقاطع باقری-گلبرگ و باقری-رسالت (در تهران)، مصرف سوخت روزانه به ترتیب 1623 و 4244 لیتر کاهش مییابد. تقاطع دارای دوربرگردان، تولید روزانه آلایندههای CO و HC را کاهش و تولید NOX را افزایش می‌دهد. دوربرگردان، در دوره تردد سنگین و متوسط دارای عملکرد ترافیکی بهتر؛ ولی در دوره تردد سبک عملکرد آن منفی هست. ممکن است دوربرگردان اثرات منفی (نظیر افزایش مصرف سوخت) بر خوردوهای معبر فرعی داشته باشد. احتمال برخورد با اجزاء هندسی دوربرگردان بالاست. این تحلیل مطابق با مطالعات پیشین هست که بیان می‌دارد تعداد کل تصادفات در دوربرگردان‌ها 2/13 درصد افزایش می‌یابد.

تقاطع چراغ‌دار, دوربرگردان, ارزیابی ترافیکی, مصرف سوخت, آلایندگی