حسین کرمی - استادیاردانشکده زبانها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران
علی خودی - دانشگاه تهران

یکی از ابزارهای بررسی عملکرد آزمون، کنش افتراقی سوالات (Differential item functioning) می‌باشد. این روش،‌ می‌تواند عوامل تاثیرگذار بر عملکرد آزمودنی ها را پیدا کرده و از بروز سوگیری در آزمون جلوگیری نماید. طی دو دهه گذشته ، روش‌های زیادی برای تشخیص پیشنهاد شده است. تعدد روش های تشخیص عملکرد افتراقی سوال گاه باعث سردرگمی پژوهشگران می‌شود. از سوی دیگر،‌ امکان مقایسه یافته‌های پژوهش‌هایی که با روش‌های مختلف به بررسی کنش افتراقی سوال پرداخته‌اند را دشوار می‌سازد. مطالعه حاضر به بررسی و مقایسه نتایج به دست آمده از سه روش تشخیص کنش افتراقی سوال پرداخته است: مدل رش ، رگرسیون لجستیک و منتل-هنزل (MH). داده های استفاده شده در تحلیل‌ها برگرفته از آزمون توانش انگلیسی دانشگاه تهران (UTEPT) می‌باشد که یک آزمون با اهمیت ویژه است و سالانه برای داوطلبان دکترا برگزار میشود. تجزیه و تحلیل کنش افتراقی یکنواخت با سه روش فوق‌الذکر نشان داد که سوال ها در عملکرد خود تفاوت‌های زیادی ندارند. نتایج تحلیل رگرسیون لجستیک، دو سوال را برای وجود کنش افتراقی پیدا کرد که مشابه روش منتل-هنزل می باشد. همچنین سوالاتی به عنوان نشانگر های کنش افتراقی قوی در مدل رش شناسایی شده بودند همان سوالات بودند که در دو مدل دیگر نیز معرفی گردیده بودند. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که استفاده از روش‌های مختلف برای بررسی وجود کنش افتراقی سوال الزاما نتایج متفاوتی را در پی ندارد و می‌توان از هر یک از روش‌های استفاده شده در این پژوهش بهره گرفت.

کنش افتراقی سوال, روایی, عدالت آزمون, تبعیض, سنجش