نقی هاشمی - دانشآموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
ابراهیم رحیمی زنگنه - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
الیاس نورایی - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

این مقاله بر آن است تا اصطلاح کلیدی جذبه را در متون ادبی و عرفانی بر پایه نظریه تعریف در منطق و فلسفه، بررسی کند تا به ویژگیهای ماهیتی جذبه که متون گذشته از بسیاری از آنها در تعریف این اصطلاح غفلت ورزیدهاند، دست یابد. مقاله حاضر با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی تلاش کرده است تعاریف و سخنان عرفا را درباره «جذبه» در مهم­ترین متون عرفانی و ادبی فارسی و عربی تا پایان قرن هشتم هجری بررسی کند. هیچکدام از تعاریف متون بهصورت جامع، ویژگیهای ماهیتی آن را بیان نکرده است. این تحقیق براساس متون اصیل انجام گرفته و اطلاعات مربوط به «جذبه» و اصطلاحات همخوشه را گردآوری کرده و توانسته است به ویژگیهای ذاتی و ماهیتی جذبه دست یابد و تعریف کاملتری از آن به دست دهد. این شیوه میتواند در حوزه دیگر اصطلاحات عرفانی و ادبی کاربرد داشته باشد.

متون ادبی و عرفانی, جذبه, تعریف, عنایت, سلوک