توحید قاضیپور - دانشآموخته دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی
رحمت الله حافظی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس کمیسیون سلامت شورای اسلامی تهران

پیچیدگی و افزایش وسعت نیاز به حمایت­های اجتماعی، تکوین نظام جامع تامین اجتماعی را به یک ضرورت تبدیل کرده­ است. نظام تامین اجتماعی در عمل نتوانسته به نحو شایسته­ای فعالیت کند و در این زمینه کاستی­هایی وجود دارد. طراحی هر نظام جامع مستلزم احراز اصول و مفاهیم اساسی قابل قبول، کارآمد و مورد قبول همگان است. رفاه اجتماعی همیشه مورد نظر اقتصاددانان و سیاستمداران بوده، در این راستا تامین اجتماعی جایگاه مهمی در اندیشه­های سیاسی، فقهی و مدیریتی اقتصادی و اجتماعی حضرت آیت اله خمینی (ره) داشتهاست. امام (ره) که دارای جایگاه ویژه و برجسته­ای از لحاظ هوش سیاسی و اجتماعی بودند، با توجه خاصی که ناشی از رسالت و جایگاه ولایت فقیه ایشان بوده، مساله رفاه، عدالت و تامین اجتماعی را به صورت خاصی پیگیری کرده­اند. در این پژوهش به دنبال بررسی دیدگاه­های حضرت امام خمینی (ره) دراداره تامین اجتماعی با استفاده از روش داده بنیاد می­باشیم. با به کارگیری روش داده بنیاد از ۳۹ مفهوم اصلی۱۴ مقوله انتزاعی­ دسته بندی و استخراج گردید. با استفاده از نتایج سه مرحله کدگذاری و تقسیم بندی مقوله ها بر اساس دکترین، اهداف و سیاست ها، مدل رهیافت­های اداره امور تامین اجتماعی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) حاصل گردید. یافته­های تحقیق نشان می­دهد، مبنا قراردادن اسلام در قانون گذاری، اجر الهی در خدمت رسانی و اهتمام به برقراری عدالت اجتماعی در اسلام از مقوله های محوری به شمار می­آیند. همچنین هر سه این مقوله ها در دسته بندی دکترین قرار می گیرند. این مقوله ها به نوعی اشاره به الوهیت و قداست خدمت رسانی و حمایت از افراد دارند. به عبارت دیگر نشان می دهند که نوعی وظیفه دینی برگردن افراد و حکومت­هاست تا از افراد در برابر هرگونه ناملایمت حمایت کنند.

گفتمان ولایت فقیه, امام خمینی(ره), تامین اجتماعی, روش داده بنیاد