رضا موسی زاده - دانشیار دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه
حامد گلیجانی مقدم - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

حق بر تابعیت، یکی از حقهای بنیادین و اساسی بشری محسوب شده و از آن بهعنوان «حق بر داشتن حقوق» تعبیر میشود. امروزه این موضوع که هر کشوری بر اساس قوانین داخلی خود، شرایط کسب و سلب تابعیت خود را تعیین میکند، اصل پذیرفتهشده بینالمللی شده است. با اوجگیری حملات تروریستی در سالهای اخیر و متعاقب آن، تصویب قوانین سلب تابعیت با هدف مجازات چنین اعمالی ازجمله در فرانسه و همچنین اقدام دولت بحرین در سلب تابعیت مخالفین سیاسی آن کشور، مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا مجازات سلب تابعیت از منظر حقوق بینالملل مشروعیت دارد؟ سلب تابعیت درصورتیکه با رعایت سه قاعده عرفی بینالمللی منع خودسرانهبودن، منع تبعیض و اجتناب از بیتابعیتی همراه باشد، مشروع، و در صورت مغایرت با این قواعد، نامشروع خواهد بود. اقدام دولت بحرین نیز با توجه به خودسرانه و تبعیضآمیزبودن، نامشروع است. رویه دولتها مبنی بر عدم تمایل به سلب تابعیت بهعنوان مجازات، در حال تغییر است.  

حقوق بینالملل, سلب تابعیت, حقوق بشر, بیتابعیتی, منع سلب تابعیت خودسرانه