ابوالفتح خالقی - دانشیار دانشگاه قم
زهرا ساعدی - دانشجوی دکتری حقوق کیفری دانشگاه قم

در اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی، معیارهایی مقرر شده که بررسی هر وضعیت اتهامی، مستلزم احراز آنهاست. این معیارها، هم برای دادستان و هم برای شعب مقدماتی محدودیتهایی ایجاد میکند تا آرمان تاسیس دیوان که رسیدگی به شدیدترین جنایات بینالمللی است، برآورده شود. این معیارها بر مدار معقولیت بنیان نهاده شده است؛ به این معنا که باید مبنا یا قرائن معقولی باشد تا بتوان مظنونی را به دادستانی معرفی یا به شعب مقدماتی احضار کرد. انتظار بهجا و صحیح از معقولیت رویه دیوان، مستلزم روشنبودن مفهوم این معیارها و وضوح معیار معقولبودن است. موضوع این پژوهش تفسیری ـ تحلیلی، بررسی این معیارها از نظر مفهوم معقولبودن، از ابتدای شروع بررسی مقدماتی تا تایید اتهام شخص مظنون نزد شعب مقدماتی است. نتیجه اینکه مضامین حقوقی مندرج در اساسنامه که واضح نباشد، موجب بروز تفاسیر مختلف و احیانا منتهی به صدور آرای متهافت میشود و مقبولیت دیوان را با چالش مواجه میکند.

دیوان کیفری بینالمللی, معقولبودن, بررسی مقدماتی, دستور جلب (قرار بازداشت), تایید اتهام