شهرام زرنشان - استادیار دانشگاه بوعلیسینا، همدان
ریحانه زندی - کارشناسی ارشد حقوق بینالملل از دانشگاه قم

تجاوز بهعنف و خشونت جنسی در اشکال مختلف، از شنیعترین پیامدهای مخاصمات مسلحانه و از معضلات عمده در حقوق بشردوستانه به شمار میرود. با وجود مطالعات فراوان و قواعد نسبتا جامعی که در حمایت از زنان در چنین شرایطی از سوی واضعین قواعد بینالمللی وضع شده است، استمرار وقوع گسترده و شدید این جرم علیه بشریت، هرچند با شدتی کمتر از گذشته، غیرقابل انکار است. اما آنچه اهمیت این موضوع را بیشتر نمایان میسازد، یکی از اسفبارترین نتایج این اعمال، یعنی تولد کودکانی در نتیجه چنین تجاوزاتی است که در پژوهش حاضر، «کودکان جنگ» نامیده شدهاند. برآورد شده است که تنها در دهه گذشته، دهها هزار کودک در نتیجه تجاوزات دستهجمعی یا بهرهکشیهای جنسی علیه زنان در خلال جنگها متولد شدهاند. این کودکان در تمام طول عمر خود، عمیقا از تحولات اجتماعی جامعه تاثیر پذیرفته و به دلیل ریشههای زیستشناختی خود، آسیبهای فراوانی متحمل میشوند. نگاهی هرچند گذرا به این موضوع، خلا بسیار جدی و شکاف عمیق در نظام حقوقی بینالمللی را در خصوص حمایت از این قشر آسیبپذیر آشکار خواهد نمود؛ امری که نهتنها به اقدامات در عرصه وضع قواعد داخلی و بین­المللی، بلکه به اعمال نظارتی ویژه نیازمند است و این مهم، دخالت دیگر اعضای جامعه بینالمللی، یعنی سازمان­های بینالمللی را ایجاب می­کند.

کودکان جنگ, مخاصمات مسلحانه, خشونت علیه زنان, حقوق بینالملل