محمد مجد کابری - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه فردوسی مشهد
اعظم انصاری - استادیار گروه حقوق، دانشگاه فردوسی مشهد

امروزه شروط مندرج در قراردادها بهویژه قراردادهای تجاری بینالمللی در خصوص تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به دعاوی احتمالی آینده بسیار مهم است. توافق طرفین قرارداد بر تعیین دادگاه صالح، گرچه با استناد به اصل حاکمیت اراده و رعایت منافع طرفین قابل قبول به نظر میرسد و در برخی نظامهای حقوقی  یا اسناد بینالمللی صراحتا به رسمیت شناخته شده، اعتبار آن به دلیل نبود مقرره صریحی در این موضوع و ضعف رویهقضایی در حقوق ایران، مورد تردید است. این تردید در خصوص شرط سلب صلاحیت از دادگاههای ایرانی جدیتر است. مقاله حاضر به این نکته پرداخته است که گرچه در خصوص توافق بر صلاحیت دادگاه ایرانی در رسیدگی به دعوا، حقوق ایران همگام با سایر نظامهای حقوقی چنین شرطی را معتبر میداند، در مورد توافق بر سلب صلاحیت از دادگاههای ایرانی دیدگاه مضیقتری اتخاذ کرده و تنها در صورتی که موضوع، با موارد صلاحیت انحصاری دادگاههای ایران مرتبط نباشد چنین توافقی را معتبر میداند.

دعاوی بینالمللی, دادگاه صالح, صلاحیت محلی, توافق بر صلاحیت, حاکمیت اراده