محمود عسگری - پژوهشگر دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

فرهنگ راهبردی، نظامی منسجم از نمادهـاست که ترجیحات راهبردی طولانی­مدت و فراگیر را از طریق صورتبندی مفاهیم و نقشها و اثربخشی نیروهای نظامی در امور سیاسی بین دولتها، ایجاد میکند؛ به­عبارتی، فرهنگ راهبردی، یک محیط اجتماعی اندیشهای است که گزینههای رفتاری را محدود میکند. فرهنگ راهبردی درصدد تبیین این موضوع است که چرا کشورهایی با ساختارهای مادی مشابه، راهبردهای متفاوتی را انتخاب میکنند؟ در چنین شرایطی و باتوجه به نفوذ فزاینده فرهنگ در حیطه مطالعات امنیتی، بحث فرهنگ راهبردی مطرح شد. پرسش این تحقیق آن است که عوامل و ویژگیهای فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران کدامند؟ این تحقیق که از نوع توسعهای است، با استفاده از روش اسنادی- کتابخانهای و میدانی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، براساس روش انتخابی (غیرتصادفی) از بین صاحبنظران رشته «روابط بینالملل»، «برخی از مراکز پژوهشی و اساتید دانشگاهی شهر تهران» انتخاب شدهاند. حجم نمونه این تحقیق ۵۰ نفر است. در راستای پاسخگویی به پرسشهای تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شد. به­منظور تعیین روایی، از روش «روایی محتوایی» استفاده شد. یافتههای بهدست آمده، موید عوامل و ویژگیهای موردنظر نگارنده در مورد فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران است. یافتههای آماری بیانگر آن است که ویژگیهای «الهامبخشی»، «تعاملپذیری بدون وابستگی یک­جانبه»، «بیاعتمادی به بیگانگان»، «پرهیز از جنگطلبی و تاکید بر صلح و امنیت»، «خوداتکایی»، «نیروی انسانی و روحیه»، «ایمان به خدا، ولایتپذیری و شهادتطلبی»، «تهدیدمحوری»، «حضور یکپارچه مردم در شرایط دفاعی»، «انسجام داخلی در شرایط دفاعی»، «دشمنشناسی مردم»، «بالا بودن آستانه تحمل مردم»، «داشتن اعتماد به نفس» از نظر نمونه آماری، از میانگین بالاتری نسبت به ویژگیهای سطوح اجتماعی و خرد برخوردار بودهاند.

فرهنگ راهبردی, ج.ا.ایران, انسجام درونی, تهدید, نظام بینالملل, اسلام