سیروس حاجی زاده - دکتری مطالعات منطقهای دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام

این مقاله، به­منظور طراحی الگوی دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران به امنیت­زایی و عمقبخشی انقلاب اسلامی نگارش شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل سه طیف، خبرگان علمی «اساتید دانشگاه»، مدیران ستادی نیروهای مسلح و کارشناسان وزارتخانههای دفاع و امور خارجه بود. روش نمونهگیری بر اساس نمونهگیری هدفمند است. حجم نمونه نیز از ۱۸ نفر شامل: ۶ نفر خبره علمی، ۶ نفر از فرماندهان ستادی و ۶ نفر از کارشناسان خبره امور سیاسی و دفاعی است. برای گردآوری دادهها، از هر­دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شد، به این ترتیب که از روش کتابخانهای برای بررسی ادبیات تحقیق و از روش میدانی برای گردآوری نظر اعضای نمونه استفاده شد. ابزار گردآوری دادهها در روش کتابخانهای، فیش و در روش میدانی مصاحبه عمیق بود. برای تحلیل داده‎ها، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد که این الگو شامل سه بعد ملی، منطقهای و بینالمللی است. بعد ملی دارای هشت مولفه شامل: «تقویت و توسعه توان و آمادگیهای دفاعی، تبدیل تهدیدها به فرصتها، متنوع­سازی رویکردها و ابزارهای دیپلماسی دفاعی، تولید ادراک امنیتی و تصویرسازی راهبردی دفاعی، تقویت اتحاد و همدلی، تحرک­بخشی و چابک­سازی وزارت دفاع در حوزههای ساختاری و اجرایی، توانمندسازی حرفهای و معنوی کارکنان نیروهای مسلح و هم­سوسازی سیاست خارجی ج.ا.ا با دیپلماسی دفاعی»، بعد منطقهای دارای هشت مولفه شامل: «تقویت همگرایی با ارتش کشورهای هم­سو، بهرهگیری از آموزههای اسلام و انقلاب در مناسبات و تعاملات دفاعی، اهتمام برای مدیریت بحرانهای منطقهای، حمایت مادی و معنوی از جریان بیداری اسلامی، تقویت انسجام بین کشورهای اسلامی و مسلمان، دفاع در عمق راهبردی، تلاش در جهت مصونسازی گروههای مقاومت در برابر پدیده نفوذ و دفاع آیندهنگر» بعد بینالمللی دارای هفت مولفه شامل: «توسعه همکاریهای دفاعی بینالمللی، مدیریت بحرانهای بینالمللی، چندجانبهگرایی راهبردی، مقابله با نظام سلطه، کنترل مناقشه از طریق رایزنی دفاعی، بهکارگیری دیپلماسی عمومی به­منظور مشروعیت­بخشی به اقدامات دیپلماسی دفاعی و جایگاهیابی جهانی» است.

الگو, دیپلماسی, دیپلماسی دفاعی, امنیتزایی, عمقبخشی, انقلاب اسلامی, جمهوری اسلامی